H φυλή της Kρήτης. Γιοργαλίδικο Άλογο

Το κρητικό άλογο, όπως αποκαλείται το γεωργαλίδικο άλογο, αποτελεί αναμφίβολα σημαντική πολιτιστική κληρονομιά της Κρήτης και είναι στενά συνυφασμένο με την ιστορία της, καθώς υπάρχει από την εποχή του Μίνωα.

Το περιζήτητο αυτό ζώο, είναι συνδεδεμένο με τη λεβεντιά, την αρχοντιά αλλά και τη σκληραγωγημένη από τις δοκιμασίες φύση του κρητικού λαού.

 Ο πλαγιοτροχασμός, ο τρόπος δηλαδή που χρησιμοποιεί τα πόδια του όταν τρέχει, είναι ένα μοναδικό χαρακτηριστικό γνώρισμα του κρητικού αλόγου που του δίνει την ικανότητα διαδρομής μεγάλων αποστάσεων σε κάθε λογής δρόμους, χωρίς να καταπονείται ο αναβάτης του.

 Ο χαρακτηρισμός γιοργαλίδικου πολύ πιθανόν προέρχεται από την τουρκική λέξη «γιοργά» που σημαίνει στρωτά και δόθηκε κατά την τουρκοκρατία για να αποδώσει στο άλογο της Κρήτης τη μοναδικότητα τον πλαγιοτροχασμού.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή προέρχεται από το ελληνικό «γοργά», επειδή είναι γρήγορο άλογο.

 Το κρητικό άλογο είναι ζωηρό, νευρικό, ευερέθιστο και αντιδρά εύκολα στο πλησίασμα από αγνώστους.

Ιππεύεται εύκολα γιατί λόγω του πλαγιοτροχασμού δεν αναπηδά τον αναβάτη έντονα, όταν τρέχει σε ανώμαλο έδαφος. Έχει ισχυρή κράση και συνδέεται έντονα με τον ιδιοκτήτη του.

Στα βασικά χαρακτηριστικά του κρητικού αλόγου μπορούν να αναφερθούν το ύψος, που κυμαίνεται στο 1,38 μέχρι 1,43 στα αρσενικά και 1,32 μέχρι 1,37 περίπου στα θηλυκά.

Η ταχύτητα που μπορεί να αναπτύξει είναι μέχρι και 35 χιλιόμετρα την ώρα. Τα άλογα τρέχουν «γιοργά», σα να γλιστρούν στον πάγο.

Σηκώνουν πρώτα τα δύο δεξιά τους πόδια και ύστερα τα δύο αριστερά μαζί. Δηλαδή τα δύο αριστερά πόδια, μπρος και πίσω και τα δύο δεξιά πάνε μαζί, με αποτέλεσμα ο αναβάτης να μην «ανεβοκατεβαίνει» όπως με τον τροχασμό άλλων αλόγων.

Αυτή η κίνηση παρατηρείται και στις καμήλες. Ο κορμός του σώματος εκτελεί κατακόρυφη κίνηση ελάχιστου εύρους.

«Τα τελευταία χρόνια γίνεται σοβαρή προσπάθεια για τη διάσωση και την αναπαραγωγή του κρητικού αλόγου με τη δημιουργία συλλόγων, στους οποίους συγκεντρώνονται άνθρωποι νέοι κυρίως που αγαπούν και σέβονται τα γιοργαλίδικα άλογα. Ο Σύλλογος που πρωτοπορεί στη διάσωση και είναι ο μόνος με καθαρόαιμα κρητικά άλογα, καθώς υπάρχουν και ορισμένοι που κάνουν προσμείξεις και κατόπιν τα βαπτίζουν τα άλογα γιοργαλίδικα, είναι ο Ιππικός Σύλλογος «Άγιος Γεώργιος» που έχει έδρα το χωριό Άγιος Ανδρέας του δήμου Ν.ικηφόρου Φωκά.

Με τη δράση και την ουσιαστική προσφορά των Συλλόγων ο πληθυσμός των γιοργαλίδικων αλόγων που ήταν σε είδος προς εξαφάνιση αυξήθηκε σημαντικά. Τα τελευταία χρόνια επιτεύχθηκε η διεθνής αναγνώριση της κρητικής φυλής».

Του ΜΑΡΚΟΥ ΠΕΛΑΝΤΑΚΗ

 http://politismosrethymno.blogspot.com/2011/09/blog-post_4368.html

"H φυλή της Kρήτης έχει ύψος 1,35 - 1,45 μ. H κεφαλή είναι λεπτή και εκφραστική, η μετωπορρινική γραμμή ευθεία, ο λαιμός αδύνατος, το σώμα στενό, η γραμμή της ράχης ευθεία, τα καπούλια αποστρογγυλευμένα, οι μηροί εσφιγμένοι, η κοιλία λαγωνικού (μικρή περιφέρεια). H χαίτη είναι άφθονη και η ουρά πολύ μακριά, αλλά κόβεται σε μικρή ηλικία. Tα άκρα είναι λεπτά και, σε σχέση με το σώμα, μακριά. Oι κυριότεροι χρωματισμοί είναι ο μέλας, ο καστανός, ο ορφνός, ο φαιός και ο ερυθρόφαιος (κόκκινες τρίχες ανάμεσα στις ψαρές). Oι οπλές είναι σκληρές μαύρου χρώματος. Iδιαίτερα χαρακτηριστικά (άσπρα σημάδια στο μέτωπο και στα πόδια) δεν εμφανίζονται, σπάνια εμφανίζεται ανθυλλίς (μικρό λευκό σημάδι στο μέτωπο). Eίναι πιθανόν η φυλή να έχει υποστεί βελτίωση, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας με άλογα ανατολικού αίματος".

Την εποχή της τουρκοκρατίας οι Τούρκοι ονόμαζαν το περπάτημα του ως Rah-Van που σημαίνει Αραβάνι... αυτός δηλαδή που βαδίζει πλαγίως. Το Γιοργαλίδικο Άλογο όταν περπατάει σηκώνει τα δύο δεξιά και κατόπιν τα δύο αριστερά πόδια του. Η συγκεκριμένη τακτική βαδίσματος και καλπασμού είναι πολύ ασφαλής όχι μόνο για το άλογο αλλά και για τον αναβάτη, διότι δε δέχεται πολλούς κραδασμούς στο σώμα του. Λέγεται πως η μεγάλη αντοχή του Γιοργαλίδικου Αλόγου οφείλεται στον τρόπο που βαδίζει και καλπάζει.

http://www.cretalive.gr/new/49492/environment

Στην Κρήτη βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και καιρό μια επιτυχημένη σταυροφορία για τη διάσωση και ανάδειξη ενός σπάνιου είδους αλόγου του Γεωργαλίδικου που έχει ρίζες από τη Μινωική εποχή. Στις αρχές του 1990 υπήρχαν στην Κρήτη μόλις 80 ζώα (από 6000 το 1928), αλλά σήμερα το μέλλον θεωρείται αίσιο, καθώς πολλοί διατηρούν άλογα σε όλη τη Κρήτη και ο πληθυσμός τους αναμένεται να ξεπεράσει σύντομα τα 1000 άτομα.

Το άλογο της Μεσαράς είναι μικρόσωμο και μυώδες με ύψος 1.40m, λεπτά πόδια, μικρό κεφάλι, στενό στήθος και συνήθως σκούρο καφέ ή γκριζωπό χρώμα. Είναι πολύ δυνατό και χρησιμοποιείται για ιππασία, αλλά και για δύσκολες αγροτικές εργασίες. Είναι πολύ έξυπνο, ζωηρό, ευερέθιστο και δένεται με τον ιδιοκτήτη του. Ενηλικιώνεται στο 2^ο έτος της ζωής του, η εγκυμοσύνη του διαρκεί 11 μήνες και γεννά ένα πουλάρι.

Το χαρακτηριστικότερο γνώρισμα του Κρητικού Αλόγου όμως είναι ο ιδιαίτερος τρόπος γρήγορου βαδίσματος, που οι Τούρκοι ονόμαζαν rah van, γνωστό ως αραβάνι, γιοργάλισμα ή πλαγιοτροχασμός. Πιο συγκεκριμένα το άλογο μπορεί να βηματίζει σε δύο χρόνους, κατά τους οποίους σηκώνονται εναλλάξ τα δύο δεξιά και τα δύο αριστερά πόδια, όπως οι καμήλες. Μάλιστα αυτό το χάρισμα δεν είναι επίκτητο, αλλά κληρονομικό. Όταν το άλογο πλαγιοτροχιάζει ο αναβάτης του δεν ανεβοκατεβαίνει όπως με τον καλπασμό των άλλων αλόγων. Οι παλιοί έλεγαν ότι όταν ένα καλό άλογο πλαγιοτροχιάζει σωστά, τότε ο αναβάτης μπορεί να κρατάει ένα ποτήρι νερό χωρίς να πέφτει σταγόνα. Αυτός ο βηματισμός εξασφαλίζει μεγάλη αντοχή στο ζώο, ικανότητα διαδρομής μεγάλων αποστάσεων σε κάθε λογής δρόμους και αναπαυτική ίππευση στον αναβάτη χωρίς κραδασμούς στα ανώμαλα εδάφη της Κρήτης, που μπορεί να φτάσει σε μεγάλες ταχύτητες. Στους αγώνες που αναφέραμε παραπάνω, τα άλογα διαγωνίζονται και στην επίδειξη του πλαγιοτροχασμού. 

http://www.cretanbeaches.com/panida/thilastika/georgalidiko-alogo/