9η Δεκεμβρίου 1898 η ανάστασις της Κρήτης

Η 9η Δεκεμβρίου 1898 θεωρείται η πρώτη μέρα της απελευθέρωσης της Κρήτης από τους Τούρκους.

Το νησί απελευθερωμένο από τον σχεδόν 230 χρόνων τουρκικό ζυγό και τους 4,5 αιώνες ενετοκρατίας που προηγήθηκαν, αποκτούσε αυτόνομο –τύποις- κράτος, ως ένα ενδιάμεσο καθεστώς μέχρι την ένωση με την Ελλάδα, που θα ερχόταν 15 χρόνια αργότερα, την 1η Δεκεμβρίου 1913.

Λιθογραφία τον 1898, με τίτλο: «Η ανάστασις της Κρήτης». Εικονίζονται από αριστερά: Ο σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ, ο Πρόεδρος του Εκτελεστικού Κρήτης Ιωάννης Σφακιανάκης, ο βασιλιάς Γεώργιος Α ', ο τσάρος της Ρωσίας Νικόλαος Β , η βασίλισσα Βικτωρία της Αγγλίας, η Κρήτη, ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Φέλιξ Φωρ, ο βασιλιάς της Ιταλίας Ουμβέρτος και ο λαός της Κρήτης που συντρίβει τις αλυσίδες της τουρκικής σκλαβιάς. (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο)

Οι Κρήτες επαναστάτες του 19ου αιώνα έδωσαν ποταμούς αίματος όχι μόνο για την απελευθέρωση του νησιού από τον τούρκικο ζυγό, αλλά και για την ένωσή του με την Ελλάδα. Το σύνθημα σ’ όλους τους αγώνες ήταν ένα: ΕΝΩΣΙΣ Η΄ ΘΑΝΑΤΟΣ.

Από το 1821, και σχεδόν ανά κάθε δεκαετία, οι Κρήτες οργάνωναν μεγάλες επαναστάσεις, αλλά πάντα έβρισκαν απέναντι τους, εκτός από τον κατακτητή (Τούρκο ή Αιγύπτιο, στη δεκαετία του 1830), και τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, που είτε με την ουδετερότητα, είτε με την ξεκάθαρη στάση τους, πάντα ενίσχυσαν τη θέση του εχθρού και απέκλειαν την απελευθέρωση και την ένωση. Φυσικά η πιο λαμπρή κι αιματηρή σελίδα γράφτηκε στη μεγάλη επανάσταση του 1866-69. Και πάλι οι μεγάλες δυνάμεις είπαν «όχι» στους Κρήτες… Στην επανάσταση του 1897-98, όταν πλέον οι δυνάμεις δεν μπορούσαν να αποκρούσουν και πάλι το αίτημα της απελευθέρωσης, επέβαλαν έναν συμβιβασμό: απομάκρυνση των Τούρκων, με την εφαρμογή ενός καθεστώτος αυτόνομου πολιτεύματος, αλλά με την υψηλή επικυριαρχία του σουλτάνου. Οι σφαγές της 25 Αυγούστου 1898, στο Ηράκλειο, στις οποίες θύματα, ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλα, ήταν ο υποπρόξενος της Αγγλίας Λυσσίμαχος Καλοκαιρινός και 17 Άγγλοι στρατιωτικοί, ανάγκασαν τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, με πρωταγωνίστρια την Αγγλία, να εκδιώξουν τις τούρκικες δυνάμεις από την Κρήτη. Έτσι επιταχύνθηκαν οι εξελίξεις για την εγκαθίδρυση της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας.

Οι Κρήτες αποδέχτηκαν την αυτονομία απλώς ως μια περίοδο που θα οδηγούσε άμεσα στην ένωση με την Ελλάδα. Θεωρούσαν την αυτονομία, όπως έγραφαν στα κείμενά τους, τον «αρραβώνα της Κρήτης με την Ελλάδα». Ο αρραβώνας, όμως κράτησε επί 15 ολόκληρα χρόνια. Στις 9 Δεκεμβρίου 1898, με την άφιξη του πρίγκιπα Γεωργίου, του δευτερότοκου γιου του μονάρχη της Ελλάδας Γεωργίου, που τοποθετήθηκε Ύπατος Αρμοστής εκ μέρους των ευρωπαϊκών δυνάμεων, ξεκίνησε να μετρά ο χρόνος. Η ένωση έγινε επισήμως την 1η Δεκεμβρίου 1913, με την ύψωση της ελληνικής σημαίας στο φρούριο του Φιρκά, από τον τότε μονάρχη Κωνσταντίνο και τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο.

Με την άφιξη του πρίγκιπα, στις 9 Δεκεμβρίου 1898, η κρητική κυβέρνηση, το Εκτελεστικό, όπως ονομαζόταν, με πρόεδρο το γιατρό Ιωάννη Κ. Σφακιανάκη και μέλη τους Ελ. Βενιζέλο, Νικ. Γιαμαλάκη, Α. Χατζηδάκη, Γ. Μυλωνογιάννη, Εμμ. Ζαχαράκη, παρέδωσε την εξουσία στον αρμοστή. Οι εκδηλώσεις στην Κρήτη ήταν θριαμβευτικές. Οι ταλαιπωρημένοι κάτοικοι του νησιού πανηγύριζαν τη λευτεριά τους κι έλπιζαν ότι σύντομα θα εντάσσονταν στην Ελλάδα.

Προκήρυξη προς τους Κρήτες

Την ημέρα της άφιξής του ο Γεώργιος απηύθυνε στους Κρήτες προκήρυξη, την οποία διάβασε από τον εξώστη του διοικητηρίου, στα Χανιά. Η προκήρυξη ανέφερε:

“Kρήτες

Αποδεχθείς τον υπό της Ρωσίας, Αγγλίας, Γαλλίας και Ιταλίας διορισμόν μου ως Yπάτου Αρμοστού της αυτονόμου πατρίδος σας και την επιθυμία σας εκπληρών αναλαμβάνω την Κυβέρνησιν της νήσου.

Βαθείαν έχω την συναίσθησιν των καθηκόντων μου και πλήρη την συνείδησιν των δυσχερειών της αποστολής μου, αλλά πρωτίστως στηρίζομαι εις την φιλοπατρίαν σας, όπως δυνηθώ να εκτελέσω το ευρωπαϊκόν βούλευμα ίνα εκπληρώσω τας ευχάς σας.

Θα καταβάλω πάσαν προσπάθειαν υπέρ της ευημερίας σας, θα φροντίσω να διοικηθήτε καλώς και δικαίως και αμερολήπτως, να αποκτήσετε ανεξαιρέτως ασφάλειαν και αληθή ελευθερίαν, ην εγγυάται μόνον το κράτος των νόμων και θεσμοί λυσιτελείς.

Πέποιθα, ότι θα ήσθε φιλόνομοι, θα πειθαρχήτε εις τας αρχάς τας επιτετραμμένας την εκτέλεσιν των νόμων, θα λησμονήσητε τας εκ του παρελθόντος διαμάχας και, αδιακρίτως φυλής και θρησκεύματος, θα συμβιωσήτε εν ειρήνη ως τέκνα κοινής φιλοστόργου πατρίδος.

Ανευ των όρων τούτων, άνευ πλήρους εσωτερικής ασφαλείας και τάξεως, άνευ διαλλαγής και γαλήνης δεν θα ήναι δυνατόν να οργανωθή διοίκησις ανάλογος προς τας ανάγκας, τα μέσα και την κατάστασιν του τόπου, συνεπώς να συνταχθή και να ευημερήση η Κρήτη.

Επικαλούμαι την συνδρομήν πάντων υπέρ του κοινού καλού και δεν αμφιβάλλω, ότι δια της φιλοπατρίας σας θ’αποδείξητε την Κρήτην ευνομουμένην, ευημερούσαν και παράγοντα προόδου, και ότι θα εξασφαλίσητε την πολύτιμον υποστήριξη των Μεγάλων Δυνάμεων.

Κρήτες! Είθε ο Θεός να ευλογήση τας υπέρ της ευημερίας σας και της πληρώσεως των δικαίων πόθων σας κοινάς προσπαθείας μας.

Εν Χανίοις τη 9 Δεκεμβρίου 1898”.

ΠΗΓΗ

Αναδημοσίευση αποσπάσματος από την ιστοεφημερίδα http://www.candianews.g

http://www.candianews.gr/2016/12/09/gia-sou-kriti-timimeni-pou-giortazis-paschalia-9-dekemvriou-1898-proti-imera-kritikis-eleftherias-apo-tous-tourkous-2/