Κουζουλάδες : Χατζή Μιχάλης Γιάνναρης.Η επαναστατική του δράση. «Ημερολόγιον Κ. Φ. Σκόσκου»

31 Ιουλίου 2015

Χατζή Μιχάλης Γιάνναρης.Η επαναστατική του δράση. «Ημερολόγιον Κ. Φ. Σκόσκου»

Η επαναστατική του δράση

Στα 1892 το περίφημο «Ημερολόγιον Κ. Φ. Σκόσκου» παρουσίασε ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα στον μεγάλο Κρητικό. Αντί άλλης βιογραφικής αναφοράς, παραθέτομε ένα τμήμα από το κείμενο αυτό:

“... Από τούδε βίος του ανδρός δεν είνε πλέον ιδιωτικός, αλλά πολιτική ιστορία της όλης Κρήτης, γνωστή παντί Ελληνι ακολουθήσαντι το εθνικόν τούτο δράμα. Η μακρά και ηρωική επανάστασις του 1866-69 είνε νέα Τρωική ιστορία της Κρήτης, ουδείς δε των πρωτοστατούντων ηγετών δύναται να διεκδικήση τα πρωτεία απέναντι του Χατζή Μιχάλη.
Εν τω μακρώ και παραδειγματικώ τούτω αγώνι, όστις υπήρξε σειρά πολιτικών περιπετειών, μαχών, αιμάτων, θυσιών και ανδραγαθημάτων, αλλ’ όστις εδόξασε τα Κρητικά όπλα και ετίμησε το Ελληνικόν όνομα εκάστη σελίς μετά πλήρους ευαρεσκείας και υπερηφανίας διακηρύττει τας εξόχους υπηρεσίας του Χατζή Μιχάλη. Ο ανήρ πανταχού ηγείται, προκινδυνεύει, αυτός προπορευόμενος και παράδειγμα εαυτόν παρέχων, συμβιβάζει τα διεστώτα, υπερασπίζει και φιλοξενεί μετ’ αυτοθυσίας τους κατά καιρόν εκπεσόντας της λαϊκής ευνοίας συναδέλφους οπλαρχηγούς, θυσιάζεται δε προθύμως υπέρ άλλων κενοδόξων. Οι προηγούμενοι υπέρ πατρίδος μαρτυρικοί αυτού άθλοι και η εκάστοτε διατρανουμένη αφιλοκέρδεια και εθελοθυσία αυτού ανυψούσιν αυτόν υπεράνω πάσης μικροψυχίας και φθόνου. Ουδέποτε ουδαμού υπωπτεύθη ή κατηγορήθη τα κοινά επιβουλεύων και προς το ιδόν συμφέρον αποβλέπτων ή προς τους συγγενείς αυτού χαριζόμενος. Τα εξαιρετικά ταύτα και πανθομολογούμενα προσόντα, αφ’ ετέρου δ’ η οξεία αυτού αντίληψις και νοημοσύνη, επί πάσι δ’ η διοικητική αυτού υπεροχή και ακάματος ενεργητικότης, παρέχουσιν αυτώ σιωπηρώς αλλ’ ομοφώνως πρωτοβουλίαν εν των στρατιωτικώ επιτελείω. Τούτοις προσθετέον ότι και το υπέροχον αυτού παράστημα και κάλλος, καθ’ όλου δ’ η σωματική αυτού ευρωστία και έκτακτος ταχύτης και τόλμη εν ταις στρατιωτικής κινήμασιν επιβάλλουσιν αυτόν ηγεμονικώς ενώπιον παντός στρατιώτου. Αι αδιαφιλονίκητοι αυταί αρεταί προσεπόρισαν αυτώ τοιούτον γόητρον εν τη φαντασία του Κρητικού λαού ώστε πολλαχού απεδόθησαν αυτών και μυθικαί ιδιότητες.

Ο τότε Πρόξενος της Αμερικής Γιουλέλμος Στίλλμαν συγγράψας εξ ‘αμέσου αντιλήψεως την πολιτικήν ιστορίαν της επαναστάσεως εκείνης, καίπερ πανταπάσιν αγνοών προσωπικώς τον άνδρα, πολλαχού εξαίρει τας πράξεις και τον χαρακτήρα αυτού υπεράνω παντός άλλου ηγέτου. “Ο Χατζή Μιχάλης” λέγει εν σελ. 105 “αναμφιβόλως διεδραμάτισε τον σπουδαίοτατον πρόσωπον της επαναστάσεως. Γόνος ων στρατιωτικής οικογενείας εκληρονόμησε παρά τω λαώ πολιτικήν δύναμιν και αφ’ ετέρου αληθώς στρατηγικά προσόντα και ακατάβλητον ανδρείαν, άπερ κατέστησαν αυτόν φόβητρον των τουρκικών αρχών. Πολλάκις παρετήρησα ότι οι Κρήτες ασυναισθήτως απεμιμούντο την Ομηρικήν περιγραφήν τους Αχιλλέως προκειμένου περί Χατζή Μιχάλη, κατά προτίμησιν εξυμνούντες ως κυριώτατα αυτού χαρακτηριστικά την ταχύτητα των ποδών, την μυθώδη αυτού ρώμην και το πελώριον αυτού παράστημα”.

Καταδικασθείσης της μεγαλουργού εκείνης επαναστάσεως υπό της Ευρώπης και δεσμευθείσης της Ελλάδος δια του αποκλεισμού της Σύρου υπό του Χόβαρτ, η Ελληνική κυβέρνησις ηναγκάσθη να εγκαταλίπη τους Κρήτας. Ο Χατζή Μιχάλης περικλεισθείς τότε εν Σαμαριά των Σφακίων μετά των περιλειπομένων ολίγων συναδέλφων και ακολούθων αυτού, και πολιορκούμενος δεινώς υπό τριων εχθρών- των Τούρκων, της πείνης και της χιόνος-αναγκάσθη να παραδοθή. Ο τουρκικός στρατός ωδήγησεν αυτόν μετ’ εξαιρετικών τιμών εις Χανία. Ο τότε Γενικός Διοικητής Κρήτης Χουσεΐν Αυνή Πασάς παραλαβών αυτόν και μόνον ως πολιτικόν αιχμάλωτον μετέβη πανηγυρικώς εις Κωνσταντινούπολιν αφ’ ω και διωρίσθη αμέσως Μέγας Βεζύρης. Ο Χατζή Μιχάλης ετέθη αυτόθι υπό αστυνομικήν επιτήρησιν, ετύγχανεν όμως εξαιρετικής περιποιήσεως παρά του Μεγάλου Βεζύρου και εκτάκτων τιμών παρά των αυτόθι ομογενών. Μετ’ ου πολύ η πύλη νομίσασα ότι δια παροχής γενναίας συντάξεως ήθελεν εξουδετερώση εις το μέλλον τον αδάμαστον χαρακτήρα του ηρωϊκού της Κρήτης τέκνου, ώρισεν αυτώ μηνιαίαν σύνταξιν τεσσαράκοντα λιρών. Αλλ’ ο Χατζής, όστις ουδέποτε ουδεμίαν πρότερον είχε δεχθή αμοιβήν ή υπηρεσίαν της τουρκικής κυβερνήσεως, καταφρονήσας υπερηφάνως και το δέλεαρ τούτο, δραπέτευσε, τη μυστική βοηθεία του τότε Ρώσσου Πρεσβευτού Ιγνάτιεφ, εις Ρωσίαν ένθα και έτυχε χριστιανικώτατης και μεγαλοψύχου παρά του Αυτοκράτορος προστασίας.

Εν τη νεωτέρα επαναστάσει του 1878 ο Χατζή Μιχάλης, κεκτημένος ήδη πέρ πάντα άλλον οπλαρχηγόν αδιαφιλονίκητα δικαιώματα και προσόντα διεδραμάτισε και αύθις αναντιρρήτως πρώτιστον πρόσωπον, τον αυτόν χαρακτήρα της γενναιότητος, αφιλοκερδείας, εθελοθυσίας, και αδόλου φιλοπατρίας αναπτύξας, εκάστη δε σελίς του βραχέος τούτου αγώνος μαρτυρεί τούτο.

Και εν τω τελευταίω δ’ ατυχεί επαναστατικώ κινήματι του 1889 ανεξάρτητος ων και υπεράνω πάσης κομματικής χροιάς και συμπαθείας ιστάμενος, καίπερ μη παρατυχών εν Κρήτη, ουδενός υστέρησεν εν ταις υπέρ της πατρίδος ενεργείαις. Εξ εναντίας βλέπων τας δια των μέχρι τούτε αγώνων κτηθείσας πολυτίμους προνομίας και Ελληνικάς ελευθερίας αφαιρουμένας, την δε πατρίδα αυτού εξανδραποδιζομένην, υπερανθρώπους κατέβαλε προσπαθείας προς ευόδωσιν του αγώνος. Αλλ’ η Ελληνική κυβέρνησις υψηλοτέρους λόγους και εθνικά συμφέροντα προβαλλομένη κατέπνιξε το κίνημα. Η καινοφανής αύτη πολιτική, την ταπείνωσιν της Κρήτης επενεγκούσα και τα εθνικά συμφέροντα πολυειδώς και καιρίως βλάψασα, απεδείχθη ασύνετος και ήκιστα φιλόπατρις, βαρέως δ’ ευθύνει την Ελληνικήν Κυβέρνησιν.

Τοιούτος υπήρξεν εν συνόψει ο μέχρι τούδε βίος του μεγαλουργού τούτου και μεγαλοψύχου τέκνου της Κρήτης. Πλήρης κινδυνευμάτων, διωγμών, φυλακίσεων, βασάνων, ταλαιπωριών, μακρών και περιπειωδών αγώνων και πολέμων, και ταύτα πάντα υπέρ του υψηλού σκοπού της απελευθερώσεως της πατρίδος του.

Η Κρήτη δύναται ευλόγως να σεμνύνητε επί τοιούτοις τέκνοις, αλλά και ο Χατζή Μιχάλης δύναται να υπερηφανεύηται επί τοις συναγωνισταίς αυτού, μάλιστα δε τοις λεοντοθύμοις οπαδοίς αυτού Λακκιώταις οίτινες αείποτε εν τοις προμάχοις πρωτοστατουντες επετέλεσαν τα μέγιστα ανδραγαθήματα”.