Κουζουλάδες : Η Ιταλική εισβολή στην Κρήτη (Μάιος 1941)

7 Νοεμβρίου 2013

Η Ιταλική εισβολή στην Κρήτη (Μάιος 1941)

Dolce Egeo, guerra amara

Όταν πλέον ήταν βέβαιη για την επικράτηση των γερμανών κατά των συμμαχικών και ελληνικών δυνάμεων στην Κρήτη , οι ιταλοί αποφασίζουν να συμμετέχουν στην κατάληψη του νησιού. Ο Μουσολίνι προσπαθεί εκ τον υστέρων να καρπωθεί και αυτός τον τίτλο του νικητή ,ώστε να μπορέσει να αξιώσει το δικό του μερίδιο εξουσίας.
Έτσι βεβιασμένα αποφασίζει να αποβιβαστεί στην ανατολική άκρη της Κρήτης που είναι εντελώς ακάλυπτη από την συμμαχική άμυνα. Μια δύναμης 2.500 ιταλών στρατιωτών διατάσσονται να μεταβούν με καΐκια από την ιταλοκρατούμενη τότε Ρόδο, στης ανατολικές ακτές της Κρήτης στον κόλπο της Σητείας. Αυτό το ξαφνικό ταξίδι στα πρόθυρα του Ελληνικού καλοκαιριού ,έδωσε στους ιταλούς την εντύπωση ότι πάνε μια πολύ ωραία εκδρομή, ίσως προς στιγμήν να μην είχαν κι άδικο, καθώς οι δυνάμεις τους αποβιβάστηκαν σε μια έρημη παραλία ,δίχως την παραμικρή ενόχληση. Μετά την ολοκλήρωση της αποβίβασης, ο

επικεφαλής της επιχείρησης συνταγματάρχης Έκτωρ Καφφάρο ζήτησε ένα στρατιωτικό χάρτη της περιοχής, έντρομος διαπίστωσε ότι ο μοναδικός χάρτης που υπήρχε ήταν ένας τουριστικός κι αυτός στην γερμανική γλώσσα τον οποίο δεν μπορούσε να κατανοήσει. Την ίδια στιγμή οι άντρες του περιφερόταν στα τριγύρω αξιοθέατα αφού κανείς δεν τους είχε ενημερώσει για το τι έπρεπε να κάνουν. Την όλη κατάσταση άρχισε να δυσκολεύει η έλλειψη σε προμήθειες νερού και τροφής, αλλά και η υποστήριξη αρκετών μηχανοκίνητων οχημάτων, βασικών προϋποθέσεων για την αποτελεσματική πραγμάτωση των στρατηγικών σχεδιασμών της επιχείρησης ,για την οποία τώρα απαιτούνταν μεγάλη πεζοπορία. Μην μπορώντας να κάνει διαφορετικά ο Καφφαρο αναγκάστηκε να αυτοσχεδιάσει και αποφάσισε να βαδίσει προς τον νότο(κάπου εκεί σκέφτηκε πρέπει να βρίσκετε η Ιεράπετρα) αλλά για την επομένη μέρα. Τόση πολλή ήταν η κούραση των ιταλών την πρώτη ημέρα της απόβασης που έπρεπε να ξεκουραστούν για να είναι ετοιμοπόλεμοι σε αυτήν την αφύλακτη γωνιά της Κρήτης. Κάποια στιγμή και ενώ είχε φτάσει το σούρουπο ακουστήκαν πυροβολισμοί ,οι ιταλοί αξιωματικοί νόμιζαν πως ο εχθρός είχε φανεί και είχαν αρχίσει οι συγκρούσεις .Γρήγορα ώμος διαπίστωσαν πως οι ιταλοί φαντάροι είχαν ορμήσει στα κοτέτσια και στους στάβλους στη γύρω περιοχή, κυνηγώντας ότι έβρισκαν μπροστά τους, κότες κουνέλια γουρούνια κατσίκια, ρήμαξαν δηλαδή οτιδήποτε ζωντανό συντηρούσαν οι κακομοίρηδες ντόπιοι κάτοικοι στα χωράφια τους. Η αναπάντεχα νόστιμη λεία τους ήταν τόσο πλούσια, που το βράδυ σε όλον τον ιταλικό καταυλισμό άναβαν εκατοντάδες φωτιές που κατέληξαν σε ένα ατελείωτο τσιμπούσι. Το επόμενο πρωί ξυπνώντας μετά βίας οι βαρυστομαχιασμένοι φαντάροι ξεκίνησαν για να καταλάβουν κι αυτή το μερτικό του Ντούτσε από την μάχη της Κρήτης. Ο αυστηρός διοικητής διέταξε τους φαντάρους να ξεκινήσουν την πορεία τους με πλήρη εξάρτηση φορτωμένοι τον γυλιό (στρατιωτικός σάκος ).Υπέθετε ότι μπορεί να τους επιτεθούν αντάρτες γι αυτό έπρεπε να έχουν πάρει τα μέτρα τους. Αν πάλι συναντούσαν τους γερμανούς συμμάχους τους ,θα φαίνονταν ευπρεπείς και επιβλητικοί ώστε να τους εντυπωσιάσουν. Η πορεία όμως των ιταλών ήταν μέσα από τις άνυδρες ημιορεινές και κατάξερες περιοχές της ανατολικής Κρήτης που από τα τέλη του Μάιου ακόμα επικρατή υπερβολική ζέστη. Υπό αυτές της συνθήκες γρήγορα το ιταλικό εκστρατευτικό σώμα διασπάστηκε σε μια γραμμή πολλών χιλιομέτρων .Οι καημένοι φαντάροι έβραζαν μέσα στα κράνη τους και πάθαιναν ηλίαση ,ενώ οι περισσότεροι που δεν είχαν χωνέψει από το χθεσινοβραδινό τσιμπούσι έπαθαν δυσεντερία και στομαχικές διαταραχές. Άρχισαν να πέφτουν μισολιπόθυμοι στην διαδρομή, άλλοι πετούσαν το βαρύ φορτίο τους εδώ κι εκεί για να ξαλαφρώσουν ,και άλλοι άρχισαν να ξαπλώνουν όπου μπορούσαν να βρουν κάποια σκιά. Μάταια οι αξιωματικοί τους διέταζαν να προχωρήσουν, οι στρατιώτες αμετακίνητοι κι αποκαμωμένοι δεν μπορούσαν να συνεχίσουν τον πόλεμο υπό τέτοιες συνθήκες. Η μια κουβέντα έφερε την άλλη και στο τέλος οι αγανακτισμένοι φαντάροι μην αντέχοντας άλλες κακουχίες και την πίεση των αξιωματικών τους ,άρχισαν να πυροβολούν στον αέρα. Ο συνταγματάρχης Καφφαρο που βρισκόταν επικεφαλής της πορείας ,αναπαυτικά καθισμένος παίρνοντας τον αέρα του πάνω σε ένα από τα λιγοστά τζιπ του εκστρατευτικού σώματος , ακούει έντρομος τους πυροβολισμούς ,και πιστεύει για μια ακόμη φορά πως οι άντρες του δέχονταν επίθεση. Επιστρέφει γρήγορα στην ουρά της πορείας για να διαπιστώσει ότι οι φαντάροι του πυροβολούσαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας για όλα όσα υπέφεραν. Αμέσως συλλαμβάνει δυο στρατιώτες που πυροβολούσαν στον αέρα, και διατάσει να εκτελεστούν για λόγους πειθαρχίας. Τους στήνει σε ένα τοίχο αλλά τότε εμφανίστηκε το πρώτο φαινόμενο συνδικαλισμού των ενόπλων δυνάμεων στην παγκόσμια ιστορία ,οι υπόλοιποι στρατιώτες άρχισαν να φωνάζουν και να παρακαλάνε, κάτω από αυτήν την πίεση των υφισταμένων του ο Καφφάρο αποφασίζει να τεθεί το θέμα σε ψηφοφορία !.Με συνοπτικές διαδικασίες οι μελλοθάνατοι κηρύσσονται παμψηφεί αθώοι και όλοι πλέων σαν μια μεγάλη χαρούμενη παρέα συνεχίζουν την κοπιαστική πορεία τους. Η απόσταση ώμος μέχρι την Ιεράπετρα είναι ακόμα μεγάλη, σχεδόν εξήντα χιλιόμετρα .Ο Καφφάρο είχε βολευτεί στο τζιπ του αλλά οι υπόλοιποι απλοί στρατιώτες που αναγκάστηκα πεζοπορούσαν φορτωμένοι, γρήγορα αναλήφθηκαν, ότι στην περιοχή μπορεί να μην συναντούσαν ανθρώπους, (είχαν φύγει) αλλά υπήρχαν πολλά από τα μεταφορικά μέσα της εποχής τα γαϊδούρια .Με την εμφάνιση των πρώτον ιταλών φαντάρων πάνω στα αθώα τετράποδα, οι υπόλοιποι φαντάροι δεν έκαναν τίποτε άλλο από το κυνηγούν τα έρημα ζωντανά που θα έκαναν πιο άνετη την εκστρατεία τους. Για το λόγο αυτό άρχισαν να φεύγουν από την πορεία που ακλουθούσε η φάλαγγα, ξεστρατίζοντας σε χωράφια πλαγιές λαγκάδια και ρεματιές, με ότι δυνάμεις τους είχαν πια απομένει, ψάχνοντας αγωνιωδώς για το σωτήριο μεταφορικό τους μέσον. Πλέων δεν υπήρχε στρατιωτικό σώμα αλλά διάσπαρτοι εξαθλιωμένοι φαντάροι που οι πιο τυχεροί κάθονταν δύο δύο πάνω στα συμπαθή γαϊδούρια. Άλλοι χαμένοι στα βουνά και στα ρέματα, κι άλλοι σε μια ατελείωτη σειρά πολλών χιλιομέτρων ρακένδυτοι και διψασμένοι. Αλλά ακόμα και αυτοί που προσωρινά βολευτήκαν στην γαϊδουροκαβαλαρία είδαν τα βαρυφορτωμένα ζώα λόγο της δικής τους δίψας και κούρασης, να τους γκρεμίζουν στους κακοτράχαλους κρητικούς καρόδρομους, με αποτέλεσμα να κατατσακίζονται ανοίγοντας κεφάλια σπάζοντας πόδια η χέρια. Οι γερμανοί που ήξεραν ότι οι ιταλοί θα καταλάμβαναν την Ιεράπετρα, είχαν είδη κερδίσει στην μάχη της Κρήτης ,κι είχαν φτάσει στην Ιεράπετρα ,αλλά από στρατιωτική ευγένεια δεν την καταλάμβαναν, περιμένοντας απλά τους ιταλούς συμμάχους τους στα περίχωρα της πόλης. Είχαν υπολογίσει ότι από το σημείο της απόβασης έως την Ιεράπετρα οι Ιταλοί θα χρειάζονταν δεκαπέντε με είκοσι ώρες όπως κάθε φυσιολογικός στρατός που απλός θα πεζοπορούσε χωρίς να δεχθεί ούτε μια τουφεκιά. Όμως το στρατιωτικό σώμα του συνταγματάρχη Καφφάρο φαίνετε ότι δεν ήταν ένας φυσιολογικός στρατός. Είχαν περάσει ενενήντα έξι ώρες δηλαδή τέσσερα ολόκληρα μερόνυχτα και οι ιταλοί ήταν άφαντοι. Οι γερμανοί που βαρέθηκαν να περιμένουν, εισήλθαν στην ανοχύρωτη πόλη και την κατέλαβαν. Τελικά οι πρώτοι τριακόσιοι ιταλοί κατάφεραν κι έφτασαν στον τελικό προορισμό τους, καθισμένοι δυο-δυο πάνω σε γαϊδουριά, ρακένδυτοι εξαθλιωμένοι και αφυδατωμένοι σε ένα απέραντο καραβάν σεράι, οι γερμανοί τους υποδέχτηκαν παρατεταγμένοι στην πλατιά της πόλης της Ιεράπετρας και τους την παρέδωσαν επίσημα. Όλοι οι άλλοι ιταλοί στρατιώτες είχαν βγει εκτός μάχης, από την ηλίαση την δίψα και την πείνα. Οι απόλυες του εκστρατευτικού σώματος έφτασαν στο 80% χωρίς να έχει ριχθεί ούτε μια σφαίρα (εκτός ενάντια στις κότες και τα γουρούνια )και χωρίς να συναντήσουν την παραμικρή αντίσταση .Οι γερμανοί γελώντας με το αποκαρδιωτικό θέαμα πήραν τα μηχανοκίνητα οχήματα τους βρήκαν τους διασκορπισμένους ιταλούς φαντάρους τους περισυνέλεξαν και τους περιέθαλψαν. Έστω κι έτσι το ιταλικό εκστρατευτικό σώμα κατέλαβε την Ιεράπετρα, μόνο που ο Μουσολίνι δεν τόλμησε να προβάλει την επιχείρηση κατάληψης της ανατολικής Κρήτης και για ευνόητους λόγους την αποσιώπησε.

Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια ώσπου ο ιταλός δημοσιογράφος Τζιάνι Μπάλντι,που είχε πάρει μέρος στην εκστρατεία σαν έφεδρος ανθυπολοχαγός, να αποκαλύψει σε άρθρο του την κωμικοτραγική κατάσταση του φασιστικού ιταλικού στρατού. Κι όμως, μέσα στη φαιδρότητά της, επρόκειτο για μια ιδιόμορφη μάχη, μέσα σ’ έναν απάνθρωπο πόλεμο. Είχε σχέδιο, απόβαση, κακουχίες, εκπλήξεις, περιπέτεια, νικητές, ηττημένους, εξευτελισμένους... τα πάντα. Μόνο νεκρούς δεν είχε.

Η ιταλική απόβαση στην Κρήτη τον Μάη του 1941

Κατά την διάρκεια της μάχης της Κρήτης κι ενώ οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές μετά από λυσσαλέες συγκρούσεις είχαν καταφέρει να εδραιώσουν της θέσεις τους. Ο Μουσολίνι αποφάσισε να παρέμβει στο φλεγόμενο νησί, δίνοντας εντολή να οργανωθεί γρήγορα μια Ιταλική εισβολή από τη θάλασσα, διεκδικώντας εκ του ασφαλούς μερίδιο από τη κατάκτηση της νήσου. Η αποδοχή των Γερμανών σε αυτήν την κίνηση ήταν επιφυλακτική, ωστόσο με το σκεπτικό ότι θα ανακουφίσει κατά κάποιο τρόπο τους γερμανούς αλεξιπτωτιστές από την απροσδόκητη αντίσταση του κρητικού λαού την αποδέχτηκαν. Την διοίκηση του στολίσκου της ιταλικής αποβατικής αποστολής ανέλαβε ο καπετάνιος Aldo Cocchia, ενώ η αρχηγία του εκστρατευτικού στρατεύματος ανατέθηκε στον συνταγματάρχη Hector Caffaro.

Στις 25 Μαΐου, εκτελέστηκε άσκηση της απόβασης στη Ρόδο η οποία αποδείχθηκε σκέτη αποτυχία, αλλά παρά όλα αυτά αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί η αποστολή τάχιστα. Στις 27 Μαΐου 1941 το πρωί άρχισε η επιβίβαση που συνεχίστηκε μέχρι το απόγευμα τις ίδιας μέρας Το ιταλικό εκστρατευτικό σώμα αποτελείτο από μια μεικτή δύναμη 2.500 ανδρών από το 9ο σύνταγμα πεζικού "Regina"

και μονάδες από το CCCXII μηχανοκίνητο τάγμα Αιγαίου, σώματα που έδρευαν είδη στην Ρόδο. Ο διαθέσιμος οπλισμός και τα μηχανοκίνητα μέσα που διέθεταν ήταν 13 ελαφριά τανκ L3 , τέσσερα φορτηγά , δυο αυτοκίνητα, εννέα μοτοσικλέτες, και 350 μουλάρια.Ο Ιταλικός αποβατικός στόλος αποτελούταν από τα πλοία Sant'Antonio , San Giorgio , Plutone και
Navigatore, από τα ατμόπλοια Giorgio Orsini και Giampaolo e Tarquinia το ποταμόπλοιο Porto di Roma με επίπεδη καρίνα, δύο δεξαμενόπλοια, δύο ρυμουλκά, δύο αλιευτικά πλοία-ψυγεία , και 4 βενζίνες. Για την προστασία της η ιταλική νηοπομπή συνοδευόταν από το αντιτορπιλικό Crispi, τα τορπιλοβόλα Lynx , Libra και Lira και από 2 τορπιλάκατους MAS. Η μέση ταχύτητα της νηοπομπής με καλές καιρικές συνθήκες, ήταν μόλις πάνω από 7 κόμβους. Για να καταφέρουν να κρατήσουν τον σχηματισμό τους τα μικρότερα πλοία ρυμουλκήθηκαν από τα πιο μεγάλα. Λόγω της έλλειψης ραδιοεξοπλισμού οι εντολές στα πλοιάρια διαβιβαζόταν από της τορπιλάκατους MAS ,που μπορούσαν ως ταχύτερες να ταξιδεύουν εμπρός και πίσω μεταξύ των πλοίων της νηοπομπής.

Η απόβαση έγινε ανατολικά της Κρήτης στον κόλπο της Σητείας, χωρίς την παραμικρή αντίσταση, σε μια εντελώς αφύλακτη περιοχή από συμμάχους και κρητικούς ενόπλους. Η αποχώρηση των στρατευμάτων πραγματοποιήθηκε στις 12 π.μ. στις 29 Μαΐου, οι συνθήκες κατά τη διάρκεια της πορείας ήταν αφόρητες κάτω από τον καυτό ήλιο, με ελλείψει νερού και προμηθειών, στο δύσβατο και άνυδρο ημιορεινό τοπίο της ανατολικής Κρήτης,το ιταλικό στράτευμα ακλουθούσε μια βασανιστική πορεία προς τα τυφλά. Στο μαρτύριο και την αγανάκτηση των στρατιωτών συνέβαλε η επιβολή αδικαιολόγητα σκληρής πειθαρχίας από τον διοικητή συνταγματάρχη Caffaro (μισητού από το στράτευμα λόγω του αυταρχισμού και της αδιαφορίας του).

Στις 31 Μαΐου, τα ιταλικά στρατεύματα έπειτα από μια πολυήμερη και τυραννική πορεία κατάφεραν να φτάσουν τον στόχος τους την πόλη της Ιεράπετρας (Κάλιο αργά παρά ποτέ).Αυτή η καθυστερημένη και κακοσχεδιασμένη ιταλική αποστολή, δεν απέφερε κανένα απολύτως πρακτικό αποτέλεσμα, δεδομένου ότι οι Βρετανοί είχαν ήδη αποφασίσει να εκκενώσουν το νησί. Μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας με τους Συμμάχους την 8η Σεπτεμβρίου 1943 , τα ιταλικά στρατεύματα στην Κρήτη είχαν παγιδευτεί ανάμεσα στους κρητικούς αντάρτες και τους γερμανούς.Μετά από μια σύντομη περίοδο μεγάλης σύγχυσης, ως αποτέλεσμα της συνθηκολόγησης , ο ιταλικός στρατός στην Κρήτη παρέδωσε τα όπλα στους γερμανούς, χωρίς να υπάρξουν συγκρούσεις .Υπό την αρχηγία του T.Col. Carlo Gianoli σχηματίστηκε μια ιταλική λεγεώνα εθελοντών "Legione italiana volontari Kreta", στο πλευρό τον γερμανών. (Προφανώς πρέπει να υπήρξαν πολλοί Ιταλοί στρατιώτες οι οποίοι δεν μπορούσαν να επιλέξουν) την λεγεώνα αποτελούσαν τρία τάγματα και στάθμευε στο Ρέθυμνο