Αρχοντόπουλοι και Αρχοντορωμαίοι στην Κρήτη.

Βυζαντινοί «αρχοντόπουλοι» και «ευγενείς» βενετοί υπήκοοι: με αφορμή την επανάγνωση του προνομίου της οικογένειας Σκορδίλη.

Θησαυρίσματα 38 (2008),

Παναγιώτα Τζιβάρα

Λέκτορας Δ.Π.Θ.

ΑΡΧΕΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

pdf

http://utopia.duth.gr/~ptzivara/pdf_files/2008-Byzantinoi_Archontopouloi.pdf

Παρουσίαση τίτλων έργων που αφορούν Κρητικές ιστορικές μελέτες.

Κρητικές ιστορικές μελέτες.

ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ (13 ος -17ος αι.)

Ή εργασία αυτή βασισμένη σε αρχειακό υλικό της περιόδου της ενετοκρατίας στην Κρήτη, αποσκοπεί να συμβάλει στην έρευνα των εθνικών οικογενειακών ονομάτων στη μεγαλόνησο κατά την εποχή της βενετικής κυριαρχίας. Οι πληροφορίες πού αντλούνται από  τις πηγές πού μελετήθηκαν αφορούν κυρίως το διαμέρισμα του Χάνδακα καί , σέ μικρότερη έκταση, τα διαμερίσματα της υπόλοιπης Κρήτης, καλύπτοντας όλη σχεδόν τή διάρκεια της βενετοκρατίας, από τα μέσα περίπου του 13^ου αιώνα ώς τήν πτώση του Χάνδακα το 1669.

ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

ΚΑΤΑ ΤΗ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ (1.°>ος-17ος αι.)

pdf

Ποια Κρήτη ;

Κι από πού κρατάς του λόγου σου;

 Όπως αδιαμφισβήτητα μας αποκαλύπτει το GeoName η Κρήτη δεν είναι μια και μοναδική, αλλά υπάρχουν  καθώς φαίνεται, κι άλλοι συνώνυμοι τόποι ανά τον πλανήτη, που οι κάτοικοι τους μπορούν δικαίως η αδίκως να περηφανεύονται ως Κρήτες.

Εμείς από την μεριά μας, από την πάντα μοναδική Κρήτη, τους αφιερώνουμε μια μαντινάδα…

Θα πάρω χώμα και νερό από τον Ψηλορείτη 

να το σκορπίσω να γενεί όλος ο κόσμος Κρήτη.

ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ ΕΙΣ ΔΙΑ

ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ

Ὕμνοι ΕΙΣ ΔΙΑ

Οι Κρήτες πάντα ψεύτες. Άνακτα, για σένανε και τάφο οι Κρήτες εμαστόρεψαν. Μα εσύ όμως δεν πέθανες, αφού για πάντα υπάρχεις.

ΚΑΛΛ Υμν 1.1- 1.96

ΕΙΣ ΔΙΑ

Ζηνὸς ἔοι τί κεν ἄλλο παρὰ σπονδῇσιν ἀείδειν

λώϊον ἢ θεὸν αὐτόν, ἀεὶ μέγαν, αἰὲν ἄνακτα,

Πηλαγόνων ἐλατῆρα, δικασπόλον Οὐρανίδῃσι;

πῶς καί νιν, Δικταῖον ἀείσομεν ἠὲ Λυκαῖον;

5ἐν δοιῇ μάλα θυμός, ἐπεὶ γένος ἀμφήριστον.

Ζεῦ, σὲ μὲν Ἰδαίοισιν ἐν οὔρεσί φασι γενέσθαι,

Ζεῦ, σὲ δ᾽ ἐν Ἀρκαδίῃ· πότεροι, πάτερ, ἐψεύσαντο;

Κρῆτες ἀεὶ ψεῦσται· καὶ γὰρ τάφον, ὦ ἄνα, σεῖο

Κρῆτες ἐτεκτήναντο· σὺ δ᾽ οὐ θάνες, ἐσσὶ γὰρ αἰεί.

“Πότε θα κάνει ξαστεριά ” ενάντια στους Αρχοντορωµαίους.

*Σύμφωνα με το θρύλο ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας έστειλε στην Κρήτη από την Κωνσταντινούπολη δώδεκα πρίγκιπες, δώδεκα άρχοντες δηλαδή της πόλης της Κωνσταντινούπολης και μαζί με αυτούς μετεγκαταστάθηκαν στο νησί και οι οικογένειες τους. Το νησί, συνεχίζοντας με το θρύλο, τότε διαιρέθηκε σε δώδεκα τμήματα καθώς ένα έλαβε κάθε μια από τις οικογένειες. Ο Θρύλος μας λέει ότι αυτοί οι Πρίγκιπες έφεραν μαζί τους μια αίγλη και ένα κύρος που άρμοζε στην ρωμαϊκή αυλή της παγκόσμιας πρωτεύουσας της εποχής Κωνσταντινούπολης και επιπλέον ότι επανέφεραν πλήρως τον χριστιανισμό στο νησί , ο πληθυσμός του οποίου και η θρησκεία του συγκεκριμένου πληθυσμού είχε αλλοιωθεί ύστερα από την μακροχρόνια αραβική κυριαρχία. Ακόμα αναφέρονται και οι περιοχές τις οποίες έλαβε η κάθε οικογένεια και μια περιγραφή της κάθε αρχοντικής οικογενείας.

Τα ονόματα των κεφαλών των αρχοντικών οικογενειών των Δώδεκα Αρχοντόπουλων είναι τα εξής : Ιωάννης Φωκάς (το όνομα της οικογένειας άλλαξε κατά την εποχή της Ενετοκρατίας σε Καλλέργη), Μαρίνος Σκορδίλης, ανιψιός του αυτοκράτορα, Φίλιππος Γαβαλάς, Θωμάς Αρχολέος, Ευστάθιος Χορτάτζης, Λέων Μουσούρος, Κωνσταντίνος Βαρούχας, Ανδρέας Μελισσηνός, Λουκάς Λίθινος, Νικηφόρος Αργυρόπουλος, Δημήτριος Βλαστός και Ματθαίος Καφάτος. Όλοι τους ήσαν αρχηγοί οικογενειών που σύμφωνα με το Θρύλο είχαν μέχρι και 8 αρσενικά μέλη.

…Ένα έγγραφο το οποίο υπογράφεται από τον «Αλέξιο Κομνηνό Πορφυρογέννητο» αναφέρει ότι ο αυτοκράτορας έστειλε μια αρμάδα με πάνω από εκατό πλοία στην Κρήτη που τότε είχε επαναστατήσει και απειλούσε τους κάτοικους με καταστροφή του νησιού αν δεν δήλωναν υποτέλεια στον ρωμαϊκό θρόνο , στον γιο του αυτοκράτορα , Ισαάκιο , και τους δώδεκα άρχοντες που ηγούνταν του στόλου….

“ΠOΤΕ ΘΑ ΚAΝΕΙ ΞΑΣΤΕΡΙΑ” 

Το ριζίτικο τραγούδι της λευτεριάς των Ελλήνων 

Αναζητώντας κουζουλάδες

Κουζουλάδες σε μια σπάνια κρίση αυτομολόγησης ...

Το ιστολόγιο με τον τίτλο  κουζουλάδες, με τα χρόνια μετουσιώθηκε σε ένα πόνημα αφιερωμένο αποκλειστικά στην ιστορία της Κρήτης. 

British sport on Crete 1899

Μιάς και η ομάδα του ΟΦΗ εξακολουθεί  να καταρρέει,  είναι ευκαιρία να ρίξουμε μια  ιστορική ματιά στις απαρχές του Κρητικού ποδοσφαίρου, στο υπό Βρετανική εποπτεία, τουρκοκρατούμενο τότε Ηράκλειο .

A Crete Portfolio 1960s Constantine Manos

Constantine Manos A Crete Portfolio 1960s

Μινωικός σφραγιδόλιθος ένα υπέροχο τεχνούργημα μινωικής μικρό γλυπτικής.

Ο Μινωικός σφραγιδόλιθος από καστανό αχάτη, μήκους περίπου 3 εκατοστών απεικονίζει έναν γυμνό ήρωα με μακριά, ελεύθερα μαλλιά, να έχει ακινητοποιήσει τον αντίπαλο, πιάνοντάς τον από την περικεφαλαία και να βυθίζει το μακρύ ξίφος στο στέρνο του.
ρεπορτάζ New York Times

Σφραγίδες Κρητικής Ελευθερίας

Οι σφραγίδες της Κρήτης από την Επανάσταση του ’21 μέχρι την Κρητική Πολιτεία

Οι σφραγίδες αδιαμφισβήτητα αποτυπώνουν την ταυτότητα μίας Πολιτείας ,ενώ πολλές φορές αποτελούν και μία σημαντική πηγή για ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα.

Η Κρήτη είναι ένας τόπος που έχει μία πλούσια ιστορία γεμάτη από αγώνες και επαναστάσεις. Όλη αυτή η ιστορία έχει αποτυπωθεί και από πλήθος σφραγίδων που χρησιμοποιούσαν ομάδες επαναστατών αλλά και τοπικών αρχών,

σφραγίδες που αφορούν την περίοδο 1821 – 1898. Από την

Επανάσταση, δηλαδή, έως στην Κρητική Πολιτεία.

Αλλοτινά δοξάρια

ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία

1. Η Κρήτη, όπως η Σαμοθράκη και η Δήλος θεωρούνταν μία από τις αναγνωρίσιμες μήτρες των θεογονικών παραδόσεων και του ολυμπιακού πανθέου. Παραδίδει σχετικά ο Διόδωρος:
Περὶ μὲν οὖν τῶν θεῶν οἱ Κρῆτες τῶν παρ᾽ αὐτοῖς λεγομένων γεννηθῆναι τοιαῦτα μυθολογοῦσι· τὰς δὲ τιμὰς καὶ θυσίας καὶ τὰς περὶ τὰ μυστήρια τελετὰς ἐκ Κρήτης εἰς τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους παραδεδόσθαι λέγοντες τοῦτο φέρουσιν, ὡς οἴονται, μέγιστον τεκμήριον· τήν τε γὰρ παρ᾽ Ἀθηναίοις ἐν Ἐλευσῖνι γινομένην τελετήν, ἐπιφανεστάτην σχεδὸν οὖσαν ἁπασῶν, καὶ τὴν ἐν Σαμοθρᾴκῃ καὶ τὴν ἐν Θρᾴκῃ ἐν τοῖς Κίκοσιν, ὅθεν ὁ καταδείξας Ὀρφεὺς ἦν, μυστικῶς παραδίδοσθαι, κατὰ δὲ τὴν Κρήτην ἐν Κνωσῷ νόμιμον ἐξ ἀρχαίων εἶναι φανερῶς τὰς τελετὰς ταύτας πᾶσι παραδίδοσθαι, καὶ τὰ παρὰ τοῖς ἄλλοις ἐν ἀπορρήτῳ παραδιδόμενα παρ᾽ αὐτοῖςμηδένα κρύπτειν τῶν βουλομένων τὰ τοιαῦτα γινώσκειν· τῶν γὰρ θεῶν φασι τοὺς πλείστους ἐκ τῆς Κρήτης ὁρμηθέντας ἐπιέναι πολλὰ μέρη τῆς οἰκουμένης, εὐεργετοῦντας τὰ γένη τῶν ἀνθρώπων καὶ μεταδιδόντας ἑκάστοις τῆς ἐκ τῶν ἰδίων εὑρημάτων ὠφελείας. (Διόδωρος 5.77.3-4)

Νεών κατάλογος (Η ναυτική δύναμη τη Μινωικής Κρήτης)

645 Κρητῶν δ᾽ Ἰδομενεὺς δουρὶ κλυτὸς ἡγεμόνευεν,

οἳ Κνωσόν τ᾽ εἶχον Γόρτυνά τε τειχιόεσσαν,

Λύκτον Μίλητόν τε καὶ ἀργινόεντα Λύκαστον

Φαιστόν τε Ῥύτιόν τε, πόλεις εὖ ναιετοώσας,

ἄλλοι θ᾽ οἳ Κρήτην ἑκατόμπολιν ἀμφενέμοντο.

650 Τῶν μὲν ἄρ᾽ Ἰδομενεὺς δουρὶ κλυτὸς ἡγεμόνευε

Μηριόνης τ᾽ ἀτάλαντος Ἐνυαλίῳ ἀνδρειφόντῃ·

τοῖσι δ᾽ ἅμ᾽ ὀγδώκοντα μέλαιναι νῆες ἕποντο….

ΙΔΟΜΕΝΕΑΣ

Ο Ιδομενέας ήταν γιος του Δευκαλίωνα, εγγονός του Μίνωα. Παντρεύτηκε τη Μήδα και απέκτησαν παιδιά, μια κόρη και τρεις γιους· Κλεισιθήρα, Λύκος, Ορσίλοχος, Ίφικλος ήταν τα ονόματά τους.
Ο Ιδομενέας στην Τροία
Μαζί με τον ανεψιό του Μηριόνη από τον αδελφό του Μόλο, νόθο γιο του πατέρα Μίνωα,συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο εξαιτίας του όρκου που είχαν δώσει ως υποψήφιοι μνηστήρες της Ελένης να συνδράμουν το ζεύγος σε κάθε δυσκολία. Εξάλλου, όπως μαρτυρεί η Ελένη, Ο Ιδομενέας είχε φιλοξενηθεί επανειλημμένα στο παλάτι του Μενέλαου και της Ελένης στη Σπάρτη (Γ 230-23). Ως αρχηγός των Κρητών πήγε στην Τροία με ογδόντα ή ενενήντα πλοία από τις πόλεις Κνωσό, Γόρτυνα, Λυκτό, Μίλητο, Λύκαστο, Φαιστό, Ρύτιο.

Μηριόνης

Στην ελληνική μυθολογία ο Μηριόνης ήταν ήρωας από την Κρήτη, γιος του Μόλου, νόθου γιού Δευκαλίωνα,(πατέρα του Ηδομενέα) που έλαβε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο
Ο πρώτος επώνυμος διάσημος Κρητικός τοξότης . Γι’ αυτόν μιλάει ο Όμηρος στην «Ιλιάδα» και ο Αρριανός στον «Κυνηγετικό» του. Η Κρήτη θεωρούταν πατρίδα δεινών τοξοτών στα ομηρικά χρόνια. Πήρε μέρος στη μάχη που έγινε για τη σορό του Πατρόκλου και κατόρθωσε να περισώσει το πτώμα του.

Ο Μενέλαος και ο Μηριόνης μεταφέρουν τη σορό του Πάτροκλου
Ο Μηριόνης απέδειξε την ικανότητα του στη χρήση του τόξου στους αγώνες που διοργάνωσε ο Αχιλλέας προκειμένου να τι­μήσει τον αγαπημένο του φίλο Πάτροκλο, «άθλα επί Πατρόκλω»...

Μελισσέας

1. Βασιλιάς της Κρήτης και ένας από τους Κουρήτες προστάτης του βρέφους Δίας. Κόρες του Μελισσέα ήταν η Αμάλθεια και η Μέλισσα, οι οποίες ήταν τροφοί του θεού. Ο Μελισσεύς αναφέρεται ως ο πρώτος άνθρωπος που θυσίασε στους θεούς.Στην Ελληνική μυθολογία, ο Μελισσέας (ή «Μελισσάς»), πατέρας των νυμφών Αδράστεια και Ίδη (ή Αίγα, σύμφωνα με τον Υγίνο) που φρόντισαν το νεογνό Δια στην Κρήτη, ήταν ο μεγαλύτερος και αρχηγός των εννέα Κουρήτων. Αυτοί ήταν χθόνιοι δαίμονες του όρους Ίδα, που έκρουαν τα δόρατα και τις ασπίδες τους για να σπάσουν τα κλάματα του νεογνού Δία, του οποίου έλαβαν από τη Μεγάλη Θεά, Ρέα, τη μητέρα του.

Μυθικοί βασιλείς της Κρήτης

Μόλος

Νόθος γιος του Δευκαλίωνα, ετεροθαλής αδελφός του Ιδομενέα, πατέρας του Μυριόνου στον οποίο κατά την Ιλιάδα (Κ 266) όταν αναχώρησε για την Τροία του έδωσε για προστασία του από τα εχθρικά βέλη τη περίφημη δερμάτινη περικεφαλαία που είχε δωρίσει σ΄ αυτόν ο Αμφιδάμαντας όταν τον φιλοξενούσε στα Κύθηρα.
Ο Μόλος αυτός φέρεται να βίασε στις ακτές της Κρήτης κάποια νύμφη, όπου και μετά παρέλευση λίγου χρόνου βρέθηκε αποκεφαλισμένος. Έκτοτε και μέχρι των χρόνων του Πλούταρχου τελούταν στη Κρήτη ειδική εορτή «Μόλια» κατά την οποία οι συμμετέχοντες σ΄ αυτή, σε ανάμνηση του γεγονότος, περιέφεραν ανά τις οδούς ακέφαλο ανδρείκελο.

ΠΗΓΗ
Βικιπαίδεια,
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%8C%CE%BB%CE%BF%CF%82

Κρίνος της θάλασσας.Παγκράτιο το παράλιο.Pancratium maritimum.

Το παγκράτιο είναι φυτό που φύεται στις ελληνικές και πολλές μεσογειακές  αμμουδερές παραλίες. Ανήκει στην οικογένεια Αμαρυλλίδων. Έχει μακριά λεπτά γκριζοπράσινα φύλλα και πανέμορφα λευκά άνθη όπου μυρίζουν φρεσκάδα και έντονα

Τα βρίσκουμε σχεδόν σε όλες τις ελληνικές παραλίες και μεγάλος εχθρός του είναι τα νέα μηχανήματα καθαρισμού της άμμου αφού μαζί με τις γόπες βγάζουν και τους βολβούς του φυτού .

Είναι απεικονισμένα σε αρχαίες τοιχογραφίες και σε μινωικά κεραμικά όπως  και στην οικία γυναικών του Ακρωτηρίου Θήρας και στην Κνωσό.

Όταν περπατάτε σε μια παραλία και το ανακαλύψετε, μυρίστε το, φωτογραφίστε το αλλά μην το καταστρέψετε γιατί αρχίζει να γίνεται σπάνιο, ιδιαίτερα στις παραλίες με σημαντική ανθρώπινη παρουσία.

 H σημαντική ουσία 4'-Hydroxy-5,7-dimethoxy-8-methylflavan βρίσκεται στο P. maritimum
Καθώς τελειώνει το καλοκαίρι, αρχίζει να κάνει την εμφάνιση του μία πανέμορφη αμαρυλλίδα, το γνωστό κρινάκι της θάλασσας.

Στον καιρό της σχόλης.

…Mπορώ να πω ότι στην ηλικία μου πιο πρόθυμα θα δεχόμουν την τέχνη της λησμοσύνης παρά τη θύμηση της δυστυχισμένης πατρίδας, καθώς πολλά είναι εκείνα που θυμάμαι ενώ   
θα ’θελα, αλλά δεν μπορώ να ξεχάσω όσα θα επιθυμούσα

Στον καιρό της σχόλης. Αναμνήσεις από την Κρήτη του 17ου αιώνα

Τζουάνες Παπαδόπουλος, Στον καιρό της σχόλης. Αναμνήσεις από την Κρήτη του 17ου αιώνα, επιμ. Vincent Alfred, μετάφραση: Ναταλία Δεληγιαννάκη, Ηράκλειο Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2012, 17×24 εκ., σ. 336, ISBN: 978-960-524-390-6. [Τίτλος πρωτοτύπου: Memories of seventeenth-century Crete. L’ Occio (Time of Leisure), by Zuanne Papadopoli, edited with an Eglish translation by Alfred Vincent, Hellenic Institute of Byzantine and Post-byzantine Studies in Venice, Venice 2007].

Ο Τζουάνες Παπαδόπουλος, γεννήθηκε περί το 1618 στον Χάνδακα, έζησε τα τελευταία χρόνια της βενετοκρατίας και τη πολιορκία της πόλης του από τους Οθωμανούς. Πρόσφυγας από το 1669, πέρασε από τα Επτάνησα και την Ιστρία και τελικά εγκαταστάθηκε στην Πάδοβα. Εκεί έγραψε το 1696, στα ιταλικά, τις αναμνήσεις του από την Κρήτη. Στο έργο του έδωσε τον τίτλο L’Occio, που σημαίνει αργία, έλλειψη δουλειάς, ελεύθερος χρόνος.

Το χειρόγραφο στο οποίο ο Τζουάνες κατέγραψε τις αναμνήσεις του φυλάσσεται σήμερα στο Μουσείο Correr της Βενετίας.

Χατζηδοβαγγέλης ο λυράρης της Μελαμπιανής καντάδας

Ο λυράρης του… περιθωρίου στις Μέλαμπες 

Ο βυζαντινός Χατζηδοβαγγέλης που πάτησε στην πλατφόρμα του Ροδινού χατζηδοβαγγέλης λυράρης περιθώριο μέλαμπες καμαρική

Ο Χατζηδοβαγγέλης στο κέντρο με τη λύρα του με Μελαμπιανούς στο γάμο του Νίκου Μαρκάκη το 1937

Του Μανόλη Παντινάκη

Τον είπαν βυζαντινό χωρίς «να γατέχει βυζαντινή μουσική», τον είπαν «Παπαδιαμάντη των Μελάμπων» που «πριν ποθάνει από την πείνα, πόθανε από τη γρίπη», τον είπαν όμως και «γεννημένο να βαστά τη λύρα». Μετά το 1965 έκλεισαν τα στόματα που όσο ζούσε έβγαζαν «αστροπελέκια και φωτιές». Τότε σίγησε και ήταν στα 56 χρόνια της ζωής του ο λαϊκός δημιουργός και αοιδός Βαγγέλης Χατζηδάκης, ο Χατζηδοβαγγέλης όπως επικράτησε…

(Καντε κλικ στην ΦΩΤΟ)