Ο ποιητής του Κρητικού
πολέμου
Ο Μαρίνος Τζάνε Μπουνιαλής
γεννήθηκε στο Ρέθυμνο της Κρήτης, όπου έζησε μεταξύ 1620 και 1646, χρονιά που
καταλήφθηκε η πόλη από τους Τούρκους.
Το βενετικό του όνομα δείχνει
ότι ήταν μάλλον απόγονος ξεπεσμένης βενετικής οικογένειας που είχε
εξελληνιστεί.
Στην πολιορκία και κατάληψη του Ρεθύμνου από τους Τούρκους ο Μπουνιαλής ήταν μικρής μάλλον ηλικίας και εγκατέλειψε την πόλη μαζί με άλλους πρόσφυγες με προορισμό την Κέρκυρα, όπου έζησε περίπου μέχρι το 1654/1655. Έπειτα πήγε με τον ιερέα αδελφό του στη Βενετία και εργαζόταν ως βοηθός του στην αγιογραφία. Άρχισε να γράφει τον Κρητικό πόλεμο μετά την υποδούλωση της Κρήτης στους Τούρκους (1669). Πέθανε στη
Στην πολιορκία και κατάληψη του Ρεθύμνου από τους Τούρκους ο Μπουνιαλής ήταν μικρής μάλλον ηλικίας και εγκατέλειψε την πόλη μαζί με άλλους πρόσφυγες με προορισμό την Κέρκυρα, όπου έζησε περίπου μέχρι το 1654/1655. Έπειτα πήγε με τον ιερέα αδελφό του στη Βενετία και εργαζόταν ως βοηθός του στην αγιογραφία. Άρχισε να γράφει τον Κρητικό πόλεμο μετά την υποδούλωση της Κρήτης στους Τούρκους (1669). Πέθανε στη
Βενετία το 1684 ή 1685.
Ο Τζάνε Μπουνιαλής έζησε στα
χρόνια των τουρκικών επιθέσεων κατά της Κρήτης (1645-1669) και το έργο του
είναι σημαντικό όχι μόνο ως λογοτέχνημα αλλά και ως ιστορική πηγή για την
κρίσιμη εκείνη εποχή. Αφομοιώνοντας τη γόνιμη ποιητική παράδοση του 16ουκαι
17ου
αιώνα στην Κρήτη, θεωρείται ο
τελευταίος της έντεχνης κρητικής ποίησης, η εξέλιξη της οποίας διακόπηκε με την
τουρκική κατάκτηση του νησιού (1669). Παρά την ανισότητα στο ύφος, ο
Κρητικός πόλεμος είναι έργο
με λογοτεχνική αξία για τη ρεαλιστική αφήγηση,τον αυθορμητισμό της έκφρασης, τη
λαϊκότητα του ύφους. Η γλώσσα του περιέχει πολλά ανάμεικτα στοιχεία, που
προέρχονται από τη λόγια και την κοινή νεοελληνική γλώσσα.
Tα έργα του
Ποίηση:
Ο Κρητικός πόλεμος
μαζί με το
Φιλονικία Χάνδακος και
Ρεθέμνου (1681),
Κατάνυξις ωφέλιμος (1684).
Το πολύστιχο αφηγηματικό
ποίημα (Ο Κρητικός πόλεμος) τυπώθηκε στη Βενετία το (1681), και έχει τη μορφή
ποιητικού χρονικού, αφού αφηγείται με χρονολογική σειρά τα γεγονότα από την
αποβίβαση των Τούρκων στην Κρήτη (1645) μέχρι τη συνθηκολόγηση του Χάνδακα
(Ηρακλείου), που σήμανε την τελική υποταγή του νησιού (1669). Τα γεγονότα
παρουσιάζονται με αρκετή ακρίβεια, που οφείλεται στο γεγονός ότι σε κάποια από
αυτά ο ποιητής ήταν αυτόπτης μάρτυρας (πολιορκία και κατάληψη Ρεθύμνου), ενώ για
τα υπόλοιπα άντλησε πληροφορίες από Κρητικούς πρόσφυγες στην Κέρκυρα και τη
Βενετία…
Η γλώσσα του ποιήματος
βασίζεται στο κρητικό ιδίωμα, όπως αυτό είχε καλλιεργηθεί από την έντεχνη
ποίηση, είναι όμως πιο λαϊκή. Η κατάληξη σε–ά, αντί για–ιά του πληθυντικού των
ουδετέρων (κρασά, μετάξα,
άξα), όπως επίσης και το κτητικό τως («ομπρός τως», «στα περβόλια τως») ανήκουν
στο ιδίωμα της ανατολικής Κρήτης. Στο λεξιλόγιο κυριαρχούν τα ουσιαστικά και τα
ρήματα. Η σύνταξη παρουσιάζει ιδιομορφίες, όπως η ξαφνική αλλαγή προσώπου
(Ώφου, καημένοι Κρητικοί, και πού ’ναι επίσης’ άλογά επίσης», αλλά «και γιάντα
τούτα οι Κρητικοί όλα να στερευτούσι;») και η επαναλαμβανόμενη χρήση κύριων
προτάσεων εισαγόμενων με το «να» («Στ’ άλογα να καθίζετε κι εις τα χωριά να
μπείτε, / να ξεκαλοκαιρεύσετε, περίσσα να χαρείτε»). Οι ιδιομορφίες στη
σύνταξη, στη φωνητική και τη μορφολογία δίνουν εντούτοις προσωπικό ύφος στο
ποίημα, αναδεικνύοντας τη λογοτεχνική του αξία
ΠΗΓΗ
Ο Κρητικός Πόλεμος (1645-1669) : Ή συλλογή των
ελληνικών ποιημάτων Ανθίμου Διακρούση Μαρίνου Ζάνε / συλλεγέντων και
εκδιδομένων υπό του αρχιμανδρίτου Αγαθαγγέλου Ξηρουχάκη ___. Εν Τεργέστη:
Τύποις του αυστριακού Λόϋδ, 1908.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως