Το δίκτυο των Οθωμανικών οχυρώσεων επί τουρκοκρατίας στην Κρήτη.(1866-1869)

ΔΙΚΤΥΟ ΟΘΩΜΑΝΙΚΩΝ ΟΧΥΡΩΣΕΩΝ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ

THE 19TH CENTURY OTTOMAN DEFENCES NETWORK
Ερευνητική Εργασία Ασημάκη Ευσταθία.

Tο δίκτυο οχυρώσεων που ανέπτυξαν οι Τούρκοι και ανεγέρθηκε κατά την τρίχρονη Κρητική Επανάσταση, την χρονική περίοδο 1866 με 1869

 Ο χάρτης είναι μια καταγραφή  των κουλέδων που είχαν κτιστεί τη χρονική περίοδο στην Κρήτη.Φαίνεται η μορφολογία του εδάφους και οι περιοχές που αναπτύχθηκαν... (καταγράφονται και αρκετοί κουλέδες που σήμερα δεν υπάρχουν.)

 Ο Κρητικός λαός αγωνίστηκε για την ελευθερία περισσότερο από κάθε άλλο κομμάτι του Ελληνισμού και η πορεία του προς την απελευθέρωση ήταν σκληρή και αιματηρή. Οι επαναστάσεις των Κρητικών ήταν συνεχείς και είχαν κύριο σκοπό την επανένωση με την υπόλοιπη Ελλάδα, ακόμα και κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας.

Η μεγάλη τρίχρονη επανάσταση, από το 1866 έως το 1869, ήταν ιδιαίτερα σημαντική για τον Κρητικό λαό. Από πολλούς ονομάστηκε ως το δεύτερο ’21 και τονίστηκε ο πόθος των Κρητών για την Ένωση με το Ελληνικό Κράτος.

Οι Τούρκοι, αντιλαμβάνοντος ότι δεν μπορούσαν να ελέγξουν τις εξεγέρσεις των Κρητών με τις έως τότε οργανωμένες στρατιωτικές τους επιχειρήσεις, αποφάσισαν να δημιουργήσουν μόνιμες στρατιωτικές μονάδες. Για να επιβλέπουν τις επαρχίες κατέληξαν ότι έπρεπε να οικοδομηθούν πύργοι σε επίκαιρες θέσεις.17 Οι πύργοι, τελικά, κτίστηκαν, σύμφωνα με απόφαση του Χουσεΐν Αυνή πασά, σε υψηλούς λόφους, οδικές αρτηρίες, λιμάνια, και περάσματα με σκοπό τον έλεγχο των κινήσεων των επαναστατών. Μέχρι το Σεπτέμβριο του 1868 είχαν κτίσει πάνω από 150 κουλέδες μικρούς και μεγάλους ανάλογα με τη στρατηγική θέση που είχε το κάθε σημείο. Σε επικοινωνία με άλλα οχυρωματικά έργα, που είτε τα είχαν κτίσει οι ίδιοι είτε είχαν κτιστεί από άλλους κατακτητές, δημιούργησαν ένα ισχυρό δίκτυο οχυρώσεων με συνέπεια την επιτυχή καταστολή των επαναστατικών κινήσεων των αγωνιζόμενων Κρητών.18

Οι πύργοι αυτοί, που χτίστηκαν στην Κρήτη από το 1866-1869, ονομάζονται Κουλέδες γιατί έτσι έμειναν στη γλώσσα του λαού μας. Το δίκτυο των οχυρώσεων υπήρξε αποτελεσματικό, αναγκάζοντας τους επαναστάτες να αλλάξουν πολεμική τακτική και να διεξάγουν κλεφτοπόλεμο, καθόλη τη διάρκεια του 1868, χωρίς όμως να επιφέρουν σοβαρά αποτελέσματα.19 Οι Κουλέδες της Κρήτης αποτελούν μοναδική ιδιαιτερότητα σε όλη την Ελληνική επικράτεια και τη νοτιοανατολική Ευρώπη και φαίνεται ότι ήταν η τελευταία δυνατότητα κατασκευής λιθόκτιστων οχυρών καθώς, μετά το 1872 (Τούρκικο Φρούριο Ιντζεδίν) η νέα σειρά πυροβολικών όπλων οδηγεί στην ανάγκη κατασκευής θωρακισμένων οχυρών.20 Το δίκτυο των Κουλέδων που δημιούργησαν οι Τούρκοι, περιελάμβανε πύργους ανά τρία χιλιόμετρα και χρησιμοποιούνταν κυρίως ως παρατηρητήρια.21 Το σχέδιο των Τούρκων να οργανώσουν οχυρωμένες στρατηγικές τοποθεσίες, φέρεται να είχε χρησιμοποιηθεί κατά τον εμφύλιο Αμερικάνικο πόλεμο του 1861- 1865 που είχε άμεσα προηγηθεί της Κρητικής επανάστασης 22, χωρίς όμως να μπορεί να εξακριβωθεί αν υπήρχε εμφανής συσχέτιση μεταξύ των δύο στρατιωτικών δικτύων. 23 Οι ομοιότητες που παρατηρούνται είναι η ανάπτυξη των κτισμάτων σε ψηλούς λόφους και

περάσματα και ότι κτίστηκαν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα.24

Η καταγραφή όλων των Κουλέδων της Κρήτης ή ακόμη και η απλή αναφορά σε καθένα από αυτούς, είναι ακατόρθωτη. Ο χρόνος αλλά και η καταστρεπτική μανία των Κρητικών εναντίον κάθε Τουρκικού στρατιωτικού κτίσματος, που εκδηλώθηκε μετά την αποχώρηση του τουρκικού στρατού από την Κρήτη το 1898,29 εξαφάνισε τα ίχνη πολλών από αυτούς, ώστε σήμερα να μην μπορούμε ούτε τη θέση που βρίσκονταν να εντοπίσουμε

Σημειώσεις

17 Δετοράκης Θ., ό. π., σελ. 375 
18 Χρηστάκης Γ., ό.π., σελ. 266 
19 Δετοράκης Θ., ό. π., σελ. 375 
20 Κλάδου- Μιλέτσα Α., «Οι Κουλέδες της Κρήτης. Μια Πρόταση για Νέες Μορφές Τουρισμού. Περιβαλλοντικής Διάστασης», Τουρισμός και περιβάλλον στις νησιωτικές περιφέρειες, Ηράκλειο, 17-19 Μαρτίου 1995, σελ. 279 
21 Μετά από προφορική ενημέρωση από την αρχιτέκτονα Τ. Τριμανδήλη 
22 Κλάδου- Μιλέτσα Α., ό. π., σελ. 280 
23 Barney William L., The civil war and reconstruction, Oxford University Press, 2001, σελ. 61 
24 civilwardc.org/
29 Χρηστάκης  Γ., ό.π., σελ. 267

ΠΗΓΗ

 Πολυτεχνείο Κρήτης Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

 Ερευνητική Εργασία Ακαδημαϊκό Έτος: 2013-2014 Χανιά, Ιούνιος 2014

 Φοιτήτρια: Ασημάκη Ευσταθία 
Επιβλέπων καθηγητής: Σκουτέλης Νικόλαος

http://www.greekarchitects.gr/site_parts/doc_files/152.14.12.pdf

Σχετικά
Οί είς Κρήτην εἴκοσι πέντε πλοῖ