« O βομβαρδισμός της Tσικαλαριάς και η Aνάστασις της Kρήτης »
Στον χώρο τού παλαιού αγροτικού ιατρείου, στα Κεραμέ,
εκτίθενται δύο εντυπωσιακές πολύχρωμες λιθογραφίες με θέμα η μία την Αγία Πόλη
της Ιερουσαλήμ και η άλλη Τον βομβαρδισμό της Τσικαλαριάς και την Ανάσταση της
Κρήτης, του έτους 1897.
Αυτήν την τελευταία ιστορική λιθογραφία θα προσπαθήσουμε να μελετήσουμε με κάθε λεπτομέρεια στη συνέχεια τού άρθρου μας, με αφορμή την επέτειο τού εορτασμού της 100ετηρίδας από την Ένωση της Κρήτης με τη Μητέρα Ελλάδα.Να ξεκαθαρίσουμε πρώτα-πρώτα ότι, παρότι μαρτυρείτε βομβαρδισμός και των Τσικαλαριών τού νομού Χανίων, όμως, με κάποια επιφύλαξη, θεωρούμε ότι υπάρχει σύγχυση των λιθογράφων Ε. Λοβέρδου και Γ. Γρύσπου στον τίτλο της παρούσας λιθογραφίας, μιλώντας για «τον βομβαρδισμό της Τσικαλαρίας (-ιάς;)» και θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο στόλος των Προστάτιδων Δυνάμεων που εικονίζεται στη λιθογραφία, κατευθύνει τα πυρά του όχι προς τα Τσικαλαριά που βρίσκονται στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση αλλά προς το Ακρωτήρι των Χανίων, κατά τον φοβερό κανονιοβολισμό τού «Επαναστατικού Στρατοπέδου του Ακρωτηρίου», από τον Ιταλό ναύαρχο Φελίκιε Κανεβάρο, τον Φεβρουάριο τού 1897, όπως σημειώνουμε αμέσως παρακάτω, στα σχετικά με το «ιστορικό πλαίσιο» της εν λόγω λιθογραφίας στοιχεία.
Αυτήν την τελευταία ιστορική λιθογραφία θα προσπαθήσουμε να μελετήσουμε με κάθε λεπτομέρεια στη συνέχεια τού άρθρου μας, με αφορμή την επέτειο τού εορτασμού της 100ετηρίδας από την Ένωση της Κρήτης με τη Μητέρα Ελλάδα.Να ξεκαθαρίσουμε πρώτα-πρώτα ότι, παρότι μαρτυρείτε βομβαρδισμός και των Τσικαλαριών τού νομού Χανίων, όμως, με κάποια επιφύλαξη, θεωρούμε ότι υπάρχει σύγχυση των λιθογράφων Ε. Λοβέρδου και Γ. Γρύσπου στον τίτλο της παρούσας λιθογραφίας, μιλώντας για «τον βομβαρδισμό της Τσικαλαρίας (-ιάς;)» και θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο στόλος των Προστάτιδων Δυνάμεων που εικονίζεται στη λιθογραφία, κατευθύνει τα πυρά του όχι προς τα Τσικαλαριά που βρίσκονται στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση αλλά προς το Ακρωτήρι των Χανίων, κατά τον φοβερό κανονιοβολισμό τού «Επαναστατικού Στρατοπέδου του Ακρωτηρίου», από τον Ιταλό ναύαρχο Φελίκιε Κανεβάρο, τον Φεβρουάριο τού 1897, όπως σημειώνουμε αμέσως παρακάτω, στα σχετικά με το «ιστορικό πλαίσιο» της εν λόγω λιθογραφίας στοιχεία.
Με φόντο, λοιπόν, στο βάθος, τα καράβια των Μεγάλων Δυνάμεων
μέσα στον κόλπο της Σούδας και τα φλεγόμενα, σύμφωνα με τη λιθογραφία,
Τσικαλαριά, εικονίζεται, στην απέναντι ακριβώς ακτή τού κόλπου της Σούδας, στο
Επαναστατικό Στρατόπεδο, προφανώς, του Ακρωτηρίου, η αλυσοδεμένη Κρήτη να
ανασταίνεται από την πολύχρονη σκλαβιά της, υποβασταζόμενη από τρεις
εκπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων, τη βασίλισσα Βικτωρία της Αγγλίας, στη μέση,
με το στέμμα στο κεφάλι, και εκατέρωθεν τον τσάρο της Ρωσίας Νικόλαο τον Β΄
(αριστερά) και τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Φέλιξ Φώρ (δεξιά). Λίγο
δεξιότερα βρίσκεται ο λίθος στον οποίο ήταν αλυσοδεμένη, μέχρι τη στιγμή
εκείνη, η μαρτυρική Κρήτη. Καλύπτεται από την τουρκική σημαία και ο τέταρτος
εκπρόσωπος των Μεγάλων Δυνάμεων, ο βασιλιάς της Ιταλίας Ουμβέρτος, με κίνηση
αποφασιστική βοηθά τον μαρτυρικό λαό της Κρήτης να συντρίψει τα σιδηρά δεσμά
που την κρατούσαν μέχρι τώρα καθηλωμένη, στο πρόσωπο ενός Κρητικού με φυσιγγιοθήκες
χιαστί στη ράχη. 1. Ένας άλλος Κρητικός δίπλα υψώνει καμαρωτά την ελληνική
σημαία. Κομμάτι των σιδηρών δεσμών βρίσκεται ριγμένο πάνω στο έδαφος, μπροστά
από την Κρήτη που ανασταίνεται σήμερα μέσα από τους αγώνες και το αίμα των
ηρώων της. Αυτήν την ένδοξη ανάσταση ύστερα από την αγωνία τού θανάτου 267
ετών, 7 μηνών και 7 ημερών που κράτησε η αιχμαλωσία της, δηλώνει, προφανώς, και
η νεκροκεφαλή στο κάτω δεξιό άκρο της εικόνας.
Αριστερά και κάτω από μεγαλόπρεπη πύλη στέκονται ευθυτενείς
ο Πρόεδρος τού Εκτελεστικού Κρήτης Ιωάννης Σφακιανάκης (αριστερά) και ο
βασιλιάς της Ελλάδας Γεώργιος Α΄. Κυκλικά, πάνω στην πύλη, αναγράφονται οι
χρονολογίες των κυριότερων Κρητικών επαναστάσεων, 2. και εικονίζονται οι θυρεοί
με τις σημαίες των τεσσάρων Μεγάλων Δυνάμεων, εκατέρωθεν τού κεντρικού θυρεού
της Ελλάδας. Χρυσίζουσα, πτεροφόρος Δόξα πετά πάνω από την Κρήτη και
ετοιμάζεται να τη στεφανώσει με δάφνινο στεφάνι, κρατώντας ανοιγμένο κυανούν
ειλητάριο με τη φράση: «Χαίρε Κρήτης Ελευθερία».
Τέλος, ο Τούρκος σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ, στην αριστερή γωνία
της εικόνας, έντρομος παρακολουθεί τα τεκταινόμενα τη στιγμή αυτήν μπροστά στα
έκπληκτα μάτια του, στρέφοντας το βλέμμα αμήχανο προς τα πίσω και έχοντας τα
χέρια σταυρωμένα, πράγμα που υποδηλώνει, προφανώς, στάση παντελούς αδυναμίας.
Το θέμα είναι σπάνιο, εξαιρετικά ενδιαφέρον και εντυπωσιακό
και εκφράζει γενικότερα το πνεύμα τού τέλους τού 19ου αιώνα, από τον οποίο
προέρχεται η συγκεκριμένη λιθογραφία. Κάτω αριστερά, μέσα σε τετράγωνο πλαίσιο
με κεφαλαία γράμματα αναγράφεται το όνομα των δημιουργών της λιθογραφίας,
καλλιτεχνών της Βασιλικής Αυλής, Ε. Λοβέρδου και Γ. Γρύσπου και ως τόπος
δημιουργίας της ο Πειραιάς. 3. Παρόμοια λιθογραφία δημοσιεύεται και στην
Ιστορία της Κρήτης τού Θ. Δετοράκη, που προέρχεται από το Εθνικό Ιστορικό
Μουσείο, αλλά με αρκετές και ουσιαστικές διαφορές από τη δική μας, του Κεραμέ.
Απουσιάζουν, για παράδειγμα, σε αυτήν πολύ σημαντικά στοιχεία, όπως ο στόλος
των Μ. Δυνάμεων και το φλεγόμενο Επαναστατικό Στρατόπεδο τού Ακρωτηρίου, ο
Κρητικός με την ελληνική σημαία, η επιγραφή «Ο βομβαρδισμός της Τσικαλαριάς»,
καθώς και άλλα μικρότερης σημασίας...
1. Θεοχ. Δετοράκη, Ιστορία τής Κρήτης, Ηράκλειο Κρήτης 1990, πίν. κθ΄.
2. Οι αναγραφόμενες, κατά σειρά, χρονολογίες είναι οι εξής: 1770, 1821, 1833, 1841, 1853, 1866-69, 1878, 1869, 1896-97. Αυτή, φυσικά, η τελευταία μάχη αποτελεί το θέμα τής περίφημης λιθογραφίας που μελετούμε στο παρόν άρθρο μας.
3. Κατά λέξη αναγράφεται: «Λιθογραφία της Βασ. Αυλής Ε. Λοβέρδου - Γ. Γρύσπου - Εν Πειραίει».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως