Το ναυάγιο του "Maria Pinta" και το χρονικό των γαλερών

Εντοπίστηκε η μια από τις δύο χαμένες γαλέρες του Φραντσέσκο Μοροζίνι που ναυάγησαν ανοικτά της Κρήτης , μεταφέροντας κειμήλια από τον Χάνδακα λίγο πριν η πρωτεύουσα της Κρήτης πέσει στα χέρια των Τούρκων, ρίχνοντας την αυλαία της πλέον μακροχρόνιας πολιορκίας που έχει καταγράψει η ιστορία
Το "ναυάγιο Μοροζίνι", όπως το έχουν ήδη βαφτίσει οι ειδικοί παραπέμποντας στον τελευταίο υπερασπιστή του Χάνδακα και αρχιτέκτονα της συνθήκης με τους Τούρκους, που επέτρεψε την ασφαλή απομάκρυνση του πληθυσμού της πόλης, των κειμηλίων και των αρχείων του, πριν παραδώσει το Χάνδακα στα χέρια τους, εντοπίστηκε τυχαία κατά τις εργασίες πόντισης καλωδίου οπτικών ινών από ισραηλινό σκάφος, σε τοποθεσία που για ευνόητους λόγους κρατείται μυστική .Οι αρχαιολόγοι μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν την ανακάλυψη χάρις σε ένα κανόνι το οποίο ανέγραφε το χαρακτηρισμό "Serenissima", που παραπέμπει στη Βενετία, το όνομα "Maria Pinta" και τη χρονολογία 1660. Το "Maria Pinta" ηταν μια τυπική βενετσιάνικη  γαλέρα , η οποία είχε ναυπηγηθεί στη Γαληνότατη εκείνη τη χρονολογία και είχε αποσταλεί στην Κρήτη το 1665.Η ιστορία των γαλερών σε σχέση με την Κρήτη και το Χάνδακα και φυσικά της "Maria Pinta"

ξεκινά το Σεπτέμβριο του 1669 με φόντο τα καπνισμένα ερείπια της “πόλης -φάντασμα”. Η Βενετία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπογράφουν συνθήκη ειρήνης (Συνθήκη της Κάντιας). Με αυτή τερματίζεται ο μακροχρόνιος μεταξύ τους πόλεμος και παρέχεται το δικαίωμα σε όσους Έλληνες επιθυμούν να μπορούν να διαφύγουν στη Δύση.Στις 27 Σεπτεμβρίου οι Βενετοί εγκαταλείπουν  την Κρήτη στα χέρια των Τούρκων. Από το λιμάνι της πόλης σάλπαραν οι τελευτέαιες πέντε Ενετικές  γαλέρες κουβαλώντας στα αμπάρια τους τον πιο πολύτιμο θησαυρό της Candia . Τρεις από αυτές έφτασαν στη Βενετία, καθώς οι άλλες ναυάγησαν. Οι ιστορικές μαρτυρίες για το περιεχόμενο των γαλερών προκαλούν συγκίνηση και δέος, καθώς μέσα σε αυτές υπήρχαν κειμήλια, ιερά λείψανα, αρχειακό υλικό, πολύτιμα σκεύη και έργα τέχνης ανεκτίμητης αξίας που βρίσκονταν στις εκκλησίες, τα μοναστήρια και τα δημόσια κτήρια του Χάνδακα.  ΠΗΓΗ   
Οι Γαλέρες ήταν κωπήλατα πολεμικά πλοία μήκους 40 μέτρων, πλάτους 5 μέτρων, 140 τόνων με τετράγωνα πανιά σε τρεις ιστούς και με 24 κουπιά σε κάθε πλευρά που το καθένα το χειρίζονταν 3 κωπηλάτες. Κουβαλούσαν γύρω στα 30 κανόνια, σε δύο καταστρώματα στα πλάγια του πλοίου Το πλήρωμα το αποτελούσαν 10 αξιωματικοί, 65 ναύτες και πυροβολητές συν τους 138 σκλάβους κωπηλάτες. Χρησιμοποιήθηκαν κυρίως από τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις τον 15^ο αιώνα..Τα νεώρια  τα χαρακτηριστικά αυτά ογκώδη μνημεία που βλέπουμε ως σήμερα στα μεγάλα λιμάνια της Κρήτης κατασκευάστηκαν πριν από 5 αιώνες, για να προσφέρουν προστασία και συντήρηση κατά τους χειμερινούς μήνες, στον στόλο της Ανατολικής Μεσογείου της Γαληνότατης Δημοκρατίας της Βενετίας.Οι Γαλέρες ήταν κατάλληλες για πολεμική χρήση αλλά και για μεταφορά φορτίου.  Οι κωπηλάτες ήταν σκλάβοι αιχμάλωτοι πολέμου (χαρακτηριστικές περιπτώσεις όπως του Θερβάντες, του Τούρκου ναυάρχου Τουργκούτ Ρεις, του Μεγάλου Μάγιστρου της Μάλτας Ντε Λα Βαλέτ) καθώς και κατάδικοι που έκτειαν τις ποινές τους. Πολλοί από τους κατάδικους δεν προλάβαιναν να ολοκληρώσουν την ποινή τους καθώς είτε πέθαιναν από τις κακουχίες ή τα ναυάγια και τις ναυμαχίες. Αργότερα τον 16ο αιώνα καθώς οι ανάγκες του στόλου διαρκώς αυξάνονταν, η Γερουσία της Βενετίας ψήφισε νόμο περί αναγκαστικής ναυτολόγησης πληρωμάτων από τις κτήσεις της Δημοκρατίας. Έτσι και η Κρήτη κλήθηκε να πληρώσει τη συμμετοχή της. Με βάση τις απογραφές πληθυσμού που διενεργούσαν οι Βενετοί καλούνταν κάθε χωριό να δώσει για θητεία ορισμένων ετών κάποιο ή κάποια άτομα..ΠΗΓΗ 
Οι άνδρες που αποτελούσαν την κινητήριο δύναμη των γαλερών υπόκειντο σε τρομερές ταλαιπωρίες, κωπηλατώντας για μέρες, διανύοντας τεράστιες αποστάσεις. Η εξάντληση σε συνδυασμό με τις απερίγραπτα άθλιες συνθήκες διαβίωσης και το φτωχό φαγητό, προξενούσε τεράστιες απώλειες στις τάξεις τους, οι οποίες, σύμφωνα με κάποιες πηγές, μπορούσαν να φτάσουν ακόμη και το 80-85%! Λαμβάνοντας υπόψιν αυτές ακριβώς τις συνθήκες, μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε τους λόγους που οδηγούσαν πολλούς από τους κωπηλάτες να λιποτακτήσουν, παρά τις αυστηρότερες ποινές που αντιμετώπιζαν κατόπιν.ΠΗΓΗ   

Στην έκθεση του κόμη Ιουλίου Γκαρτσώνη, απεσταλμένου της Ενετικής  Συγκλήτου, κατά το 1583 στην Κρήτη, για να ελέγξει οικονομική κατάσταση του νησιού αναφέρονται τα εξής:«Το χρέος των κατοίκων του εργάζεσθαι δι’ άγγαρείας εισήχθη εις διάφορα μέρη της νήσου χάριν της εγέρσεως Φρουρίων. Μικρόν κατά μικρόν η χρήσις των αγγαρειών εγενικεύθη και επολλαπλασιάσθη εις τρόπον, ώστε ήδη απέβη συνήθεια δυσαναπόφευκτος. Πας κάτοικος του Μεγαλοκάστρου, από 15 έτος έως 60 ετών, χρεωστεί, αυτός ομού με όλα τα φορτηγά του, υπηρεσίαν 6 ήμερων κατ’ έτος. Και οι μεν κάτοικοι της Ρεθύμνης οφείλουσιν εις την κατασκευήν των επάλξεων εργασίαν 12ήμερον, οι, δε των Χανίων ημέρας εργατικάς 18. Ο θέλων ν’ απαλλαχθή της καταναγκάσεως ανταναγκάζεται να υποστήση έμμισθον τινά υπηρεσίαν,  άλλως αποτίει εις το ταμείον που μεν 13 που δε και πλείονα υπέρπυρα, και τοιουτοτρόπως σώζε­ται από την βίαν των αγγαρευτών. Η Υμετέρα Γαληνότης ας φαντασθή οίας και όσας άλλας διόδους εις καταχρήσεις ανοίγει προς την αχορταγίαν των αγγαρευτών η επίφοβος αυτή συνήθεια.Εάν δε επίφοβος προς το υπήκοον υπάρχει η αγγαρεία της ξηράς, οπόσον φοβερωτέρα διατελεί η της θαλάσσης. Ο ελεεινός αγρό­της δεν κοιμάται ήσυχος. Νύκτα και ημέραν τρέμει μη, συλληφθείς απροσδοκήτως εις το χωράφιον, συρθή αλυσίδετος εις την δουλείαν του κάτεργου, μακράν της λιμοκτονούσης οικογενείας του, εν υπη­ρεσία ξένη, ης εν επιμέτρω αγνοεί την διάρκειαν, εκείθεν δε μετακομισθή εις τόπους, ή εις μάχας, όθεν ευάριθμοι συνήθως εισίν οι επανερχόμενοι. Διό, αντί τοιαύτης συμφοράς, εάν μεν πένης, πωλεί το έσχατον αιγιδοπρόβατον εις μηδαμινήν τιμήν, ή απαλλοτριοί το χωραφίδιόν του, όπως αποτίση το νενομισμένον λύτρον, ίσον 20 χρυσών φλωρίων. Εάν δε ούτε πρόβατον κέκτηται πλέον, ούτε χωράφιον, ούτε αμπέλιον, ούτε τι άλλο εις τον κόσμον, τότε αποδιδράσκει εις τόπους απροσίτους, όθεν μετά χρόνον μακρόν δεν εξέρχεται, ή υπό τον όρον, παρά των καστελλάνων επιβαλλόμενον ότι θέλει καταμηνύσει τα κρυπτήρια άλλων συμφυγάδων και εξαιρέτως τα των συγγενών» ΠΗΓΗ  
Οι ναυτολογούμενοι κωπηλάτες τυγχάνουν διαφορετικής μεταχείρισης από τους κατάδικους ή τους αιχμαλώτους, έχοντας το προνόμιο να διατηρούν τα μαλλιά τους για να ξεχωρίσουν σε περίπτωση ναυαγίου ή ναυμαχίας.Δεν ήταν όμως μόνο πολεμικά πλοία οι γαλέρες για να εξασφαλίσουν τους θαλάσσιους δρόμους ανοικτούς, ήταν και για τη μεταφορά φορτίων και επιβατών των Δυτικοευρωπαίων προσκυνητών που τον 13ο και 14ο αιώνα έσπευδαν να επισκεφτούν τους Αγίους Τόπους στην Ιερουσαλήμ, των χιλιάδων στρατιωτικών και διοικητικών υπαλλήλων της Δημοκρατίας (από την Κύπρο μέχρι τα παράλια της Δαλματίας) αλλά και των επιθεωρητών που κάθε καλοκαίρι επισκέπτονταν τους κατά τόπους διοικητές (προβλέπτορες, ρέκτορες κ.λπ.) για να αξιολογήσουν το έργο τους στην αναφορά τους προς το Συμβούλιο των Δέκα και τη Γερουσία.Τα πλοία αυτά ήταν επίσης φορείς διακίνησης πολιτισμού. Με κάποιες από τις γαλέρες αυτές κατέφθασαν στην Κρήτη  Βερονέζοι και Μιλανέζοι αρχιτέκτονες και μηχανικοί με τα σχέδιά τους για να επιμεληθούν Δημοσίων μεγάρων, υδραγωγείων και λοιπών κτισμάτων. Με κάποιες από τις γαλέρες ταξίδεψαν στη Βενετία ο Δομίνικος

Θεοτοκόπουλος, ο Μάρκος Μουσούρος και άλλοι διάσημοι Κρητικοί για να βρουν το πεπρωμένο τους στη δόξα. Με τα πλοία αυτά μεταφερόταν η αύρα της Αναγέννησης που ξεπηδούσε στην Ιταλία του 16ου και 17ου αιώνα στην Κρήτη για να επηρεάσει τις τέχνες και τα γράμματα στο νησί, έτσι ώστε η Κρήτη κατά τους 2 αυτούς αιώνες να αποτελεί την εξαίρεση από το σκοτάδι που κάλυπτε τον Ελλαδικό χώρο κάτω από τη σκλαβιά του Τούρκου. Οι γαλέρες λοιπόν αυτές τους χειμερινούς μήνες ξαπόσταιναν και επισκευάζονταν μέσα στα νεώρια  για να είναι έτοιμες την άνοιξη να ξανοιχτούν στη θάλασσα ξανά.Σήμερα υπάρχουν 2 γαλέρες στον κόσμο. Η μια αυθεντική βρίσκεται στο Ναυτικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης. Η πίσω καμπίνα της Kadirga, κιόσκι για τον Σουλτάνο, τους ανθρώπους του και τον πλοηγό, είναι έργο τέχνης, κατασκευασμένο με σπάνια ξύλα, με σεντέφι και πολύτιμους λίθους. Η τουρκική παράδοση αλλά και η γνωμάτευση ειδημόνων ανάγει την Kadirga στον Μωάμεθ Β΄ τον Πορθητή. Kadirga, η τελευταία γαλέρα  Η άλλη κατασκευάστηκε το 1971 και βρίσκεται στο Ναυτικό Μουσείο Βαρκελώνης, είναι δε πιστή ανακατασκευή της ναυαρχίδας του Δον Χουάν του Αυστριακού στη ναυμαχία της Ναύπακτου το 1571 (στην οποία σημειωτέον έλαβαν μέρος και 5 γαλέρες από την Κρήτη). Ήταν δε μια από τις μεγαλύτερες γαλέρες (γαλεάσα) που κατασκευάστηκαν με μήκος 60 μέτρα και 400 άτομα πλήρωμα. 
ΠΗΓΗ